Donato, Baldassare

Donato, Donati, Baldassare, Baldissera, *ok. 1530, †17 lutego 1603 Wenecja, włoski kompozytor i wokalista. Działał przy kościele św. Marka w Wenecji, gdzie co najmniej od 1546 był śpiewakiem kapeli prowadzonej przez Adriana Willaerta, a później Cipriana de Rore i Gioseffa Zarlina. W 1547 powierzono mu kopiowanie dzieł Willaerta i dość niezwykły obowiązek pilnowania, aby ten tworzył nowe kompozycje na potrzeby zespołu. W 1588 otrzymał posadę zastępcy kapelmistrza, a niedługo później, po śmierci Zarlina w 1590, został maestro di cappella w kościele św. Marka i funkcję tę pełnił do końca życia. Ponadto od 1562 kierował także innymi weneckimi zespołami: początkowo tzw. małą kapelą, śpiewającą w kościele św. Marka w dni nieświąteczne i wspierającą kapelę główną, której działalność trwała jednak zaledwie trzy lata, do 1565; od 1577 przez krótki czas kierował zespołem działającym przy kościele św. Rocha. W latach 1588–1596 pozostawał także nauczycielem śpiewu w weneckim seminarium.

Na twórczość Donata składają się przede wszystkim gatunki świeckie: madrygał i vilanella. Jego muzyka religijna obejmuje natomiast dość konserwatywne motety oraz nieliczne laudy i opracowania psalmów. W zbiorze motetów wydanym w Wenecji w 1599 widoczne są zarówno wpływy stylu Adriana Willaerta, jak i późniejszej muzyki Andrei i Giovanniego Gabrielich. Cztery kompozycje przeznaczone są na 2 chóry 4-głosowe, śpiewające zwykle na przemian, w fakturze akordowej; w jednej z nich wykorzystany jest efekt echa. Również w 11 motetach 6-głosowych kompozytor często dzieli zespół na dialogujące ze sobą grupy. W 20 motetach 5-głosowych obserwuje się większą samodzielność prowadzenia linii melodycznej i większy udział techniki imitacyjnej. Madrygały Donata także wzorowane są na utworach Willaerta oraz Cipriana de Rore, w których cieniu działał kompozytor w Wenecji. Le napollitane et alcuni madrigali wydane w Wenecji w 1550, a następnie przedrukowane jako Il primo libro de canzon villanesche alla napolitana, to proste opracowania nieraz dowcipnych tekstów; należały one do ulubionego repertuaru muzyki popularnej w 2. połowie XVI w.

Literatura: F. Caffi Storia della musica nella già cappella ducale di San Marco in Venezia dal 1318 al 1797, Wenecja 1854–5, przedr. 1931, Florencja 1987; A. Einstein The Italian Madrigal, Princeton 1949, przedr. 1970; E. Rosand Music in the Myth of Venice, „Renaissance Quarterly” XXX, 1977; R. Edwards An Expanded Musical and Social Context for Andrea Gabrieli. New Documents, New Perspectives oraz J.E. Glixon Music at the Scuole in the Age of Andrea Gabrieli, w: Andrea Gabrieli e il suo tempo, red. F. Degrada, Florencja 1987; M. Feldman City Culture and the Madrigal at Venice, Berkeley 1995; E. Quaranta Oltre San Marco: Organizzazione e prassi della musica nelle chiese di Venezia nel Rinascimento, Florencja 1998; J.A. Owens A Collaboration Between Cipriano de Rore and Baldissera Donato?, w: Historical Musicology: Sources, Methods, Interpretations, red. S.A. Crist i R. Montemorra Marvin, Rochester 2004.