Williams [uˊyljemz] Tony, właściwie Anthony Williams, *12 XII 1945 Chicago, †23 II 1997 Daly City (Kalifornia), amerykański perkusista i kompozytor jazzowy. Gry na perkusji uczył się prywatnie u A. Dawsona, pedagoga Berklee College of Music. W świat jazzu został wprowadzony przez ojca, saksofonistę, który zabierał go do klubów jazzowych, gdzie 11-letni Williams miał okazję grywać z A. Blakeyem i M. Roachem. W 1959 podjął profesjonalną współpracę z S. Riversem, a w 1962, w Nowym Jorku, z J. McLeanem. W wieku 17 lat został członkiem tworzącego się II Kwintetu M. Davisa, z którym (1963–69) koncertował i nagrał 8 albumów (m.in. My Funny Valentine, 1964; E.S.P., 1965; Miles Smiles, 1966; Nefertiti , 1967; In a Silent Way, 1969). W 1964 nagrał pierwszą płytę dla wytwórni Blue Note (Life Time, 1964); współpracował też m.in. z E. Dolphym (Out to Lunch, 1964), H. Hancockiem (Maiden Voyage, 1965). W 1969, wraz z gitarzystą J. McLaughlinem i organistą L. Youngiem, założył trio Lifetime (Emergency, 1969), w 1972 dołączył do grupy S. Getza (album Captain Marvel, 1974), w latach 1976–78 występował i z Great Jazz Trio H. Jonesa. W 1976, wspólnie z muzykami kwintetu Davisa (Hancockiem, W. Shorterem, R. Carterem) i trębaczem F. Hubbardem, założył zespół V.S.O.P (m.in. The Quintet, 1977). W 1979 studiował (u R. Greenberga) kompozycję klasyczną na University of California w Berkeley. W latach 1977–82 współpracował z S. Rollinsem, R. Carterem, W. Marsalisem, Hancockiem. Po kilku płytach nagranych dla Columbii, w 1985 ponownie związał się z Blue Note (Foreign Intrigue, 1985; Native Heart, 1989; Tokyo Live, 1992). W 1986 założył zespół (W. Wallace, B. Pierce, M. Miller, Ch. Moffett), z którym wykonywał niemal wyłącznie własne utwory (tournée po Stanach Zjednoczonych, Japonii, Europie). W 1991, podczas festiwalu jazzowego w San Francisco, uczestniczył w prawykonaniu autorskiej kompozycji Rituals. Music for String Quartet, Piano, Drums, and Cymbals (z udziałem Kronos Quartet). W 1992 dał serię koncertów poświęconych pamięci M. Davisa (A Tribute to Miles, 1994).
Williams należał do najbardziej nowatorskich perkusistów jazzowych lat 60. i 70. Jego styl kształtował się pod wpływem Ph.J. Jonesa, J. Cobba, R. Haynesa. Światowe uznanie zyskał w kwintecie M. Davisa, gdzie wspólnie z Hancockiem i Carterem stworzył jedną z najlepszych sekcji rytmicznych w historii jazzu nowoczesnego. Grał wówczas z niezwykłą ekspresją, stosował wiele niestandardowych rozwiązań (skomplikowane figury z nietypowymi akcentami, metra zmienne, zmiany agogiczne, dublowanie fragmentów rytmicznych wykonywanych przez solistę, silne kontrasty dynamiczne w obrębie krótkich odcinków), wykraczających daleko poza rolę muzyka towarzyszącego; niejednokrotnie rezygnował z podkreślania pulsu rytmicznego utworu, tworząc niezależne continuum, przypominające solo (m.in. Circle in The Round). Był jednym z pionierów muzyki fusion; choć jego nagrania z formacją Lifetime nie zostały początkowo docenione, dziś należą do klasyki gatunku. Do jazzu akustycznego powrócił w zespole V.S.O.P, który nawiązywał do estetyki Davisa z połowy lat 60. Styl Williamsa stał się wzorem dla kolejnych generacji perkusistów.
