Waganowa, Agrypina

Waganowa [wagˊa~] Agrypina Jakowlewna, *6 VII (24 VI) 1879 Petersburg, †5 XI 1951 Leningrad (obecnie Sankt Petersburg), rosyjska tancerka, pedagog i choreograf. W 1897 ukończyła klasę baletu w Carskiej Szkole Teatralnej w Petersburgu, gdzie jej pedagogami byli m.in. P. Gerdt i N. Legat. W latach 1897–1916 tańczyła w zespole baletowym Teatru Maryjskiego, od 1915 primabalerina. W latach 1931–37 kierowała zespołem baletowym Państwowego Akademickiego Teatru Opery i Baletu w Leningradzie (od 1935 im. Kirowa), gdzie stworzyła nową wersję choreografii do baletów Jezioro łabędzie (muz. P. Czajkowski, 1933) i Esmeralda (muz. C. Pugni, 1935). W latach 1921–51 uczyła tańca klasycznego w macierzystej szkole baletowej (obecnie Akademia Rosyjskiego Baletu im. A.J. Waganowej), w latach 1934–41 i 1946–51 kształciła nauczycieli w zakresie metodyki nauczania tańca klasycznego, w latach 1943–44 była konsultantem artystycznym w zespole baletowym Teatru Wielkiego w Moskwie. Od 1988 organizowany jest Międzynarodowy Konkurs Baletowy im. Waganowej w Sankt Petersburgu, od 1995 p.n. Vaganova-Prix.

Waganowa została wykształcona w systemach szkoły francuskiej M. Petipy i włoskiej E. Cecchettiego. Na tej podstawie wypracowała własną, unikatową metodę nauczania tańca klasycznego, w której kładła nacisk na ćwiczenia uelastyczniające mięśnie (szczególnie tułowia) i poprawiające koordynację pracy całego ciała, co jej zdaniem miało zapewnić utrzymanie doskonałej równowagi w tańcu oraz wykonywanie wysokich skoków. Dzięki swej metodzie osiągnęła wybitne rezultaty; jej uczennicami były m.in.: M. Siemionowa, G. Ułanowa, N. Dudinska, O. Jordan, I. Kołpakowa. Metoda Waganowej – z wielkim pietyzmem pielęgnowana w Rosji – przyczyniła się do wykształcenia rzeszy znakomitych tancerzy (m.in. R. Nurejewa, M. Barysznikowa), a poprzez ich dokonania artystyczne do popularyzacji rosyjskiej szkoły baletowej na świecie.

Jako tancerka Waganowa słynęła z precyzyjnej techniki i wirtuozerii tańca, dzięki czemu zyskała przydomek „królowej wariacji baletowych”. Choreografie Waganowej znamionują wysokie wymagania techniczne stawiane wykonawcom (wirtuozowskie pas de deux Diany i Akteona z baletu Esmeralda tańczone jest na międzynarodowych konkursach baletowych do dnia dzisiejszego).

Literatura: W. Krasowska Agrypina Jakowlewna Waganowa, Leningrad 1989, wyd. w jęz. ang. Vaganova. A Dance Journey from Petersburg to Leningrad, Gainesville (Floryda) 2005.