Vierne [wjern] Louis, *8 X 1870 Poitiers, †2 VI 1937 Paryż, francuski organista i kompozytor. Mając bardzo słaby wzrok, uczył się w instytucie dla niewidomych w Paryżu, gdzie zdobył edukację ogólną i muzyczną (fortepian, skrzypce). Uczył się prywatnie kompozycji u C. Francka i za jego radą w 1886 podjął naukę gry na organach u L. Lebela. W 1888 wstąpił do konserwatorium w Paryżu do klasy organów (C. Franck, Ch. Widor). W 1894 zdobył Premier Prix, był asystentem Widora i jego następcą w kościele Saint-Sulpice. W 1900 został mianowany organistą w katedrze Notre Dame; sprawował tę funkcję przez 37 lat, przyczyniając się do znacznego podniesienia poziomu wykonawstwa muzyki kościelnej. Dwukrotnie starał się o posadę wykładowcy w konserwatorium, ale stanowiska tego nie otrzymał. Od 1912 uczył w Schola Cantorum, która została przekształcona później w Ecole C. Franck. Pomimo słabego zdrowia i dramatów osobistych (śmierć brata i syna na wojnie), uczestniczył aktywnie w życiu muzycznym Paryża. Zdobył uznanie jako organista, zarówno dzięki świetnej technice, jak i sztuce improwizacji. Zmarł w wyniku ataku serca podczas koncertu w Notre Dame. Vierne zasłynął przede wszystkim jako kompozytor muzyki organowej. Rozwinął gatunek symfonii organowej, wpisując się w tradycję Francka i Widora. Zainspirowany szerokimi możliwościami instrumentu A. Cavaillé-Colla, wprowadził nowe rozwiązania wykonawcze w zakresie gry na organach. Jego symfonie cechuje silna ekspresja i dążenie do wzmocnienia dramaturgii formy. Służy temu przede wszystkim ogromna różnorodność niuansów brzmieniowych i odważne pomysły harmoniczne. Vierne stosował na szeroką skalę chromatykę, która przyczynia się do zachwiania tonalności dur-moll; sprzyjały temu również: nagromadzenie dysonansowych współbrzmień, modalizmy i bitonalność. W zakresie formy Vierne odwoływał się do tradycyjnych modeli, a jednocześnie zmierzał do cyklicznej integracji dzieła, zarówno poprzez powiązanie motywiczne części, jak i ewolucyjne traktowanie materiału.
Literatura: In memoriam. Louis Vierne, red. H. Doyen, Paryż 1939; H. Doyen Mes leçons d’orgue avec Louis Vierne, Paryż 1966; Louis Vierne. Mes souvenirs, „L’Orgue”, 1970 nr 134 bis; B. Gavoty Louis Vierne. La vie et l’oeuvre, Paryż 1980; R. Smith Louis Vierne. Organist of Notre-Dame Cathedral, Hillsdale 1999.
Instrumentalne:
orkiestrowe:
Symfonia op. 24, 1908
Poème op. 50, na fortepian i orkiestrę, 1925
Ballade op. 52, na skrzypce i orkiestrę, 1926
kameralne:
Kwartet smyczkowy op. 12, 1894
2 Pièces op. 5, na wiolonczelę i fortepian, wyd. Paryż 1895
Largo et canzonetta op. 6, na obój i fortepian, 1896
Sonata op. 23, na skrzypce i fortepian, 1906
Sonata op. 27, na wiolonczelę i fortepian, 1910
Kwintet fortepianowy op. 42,1917
Marche triomphale pour le centenaire de Napoléon 1er op. 46, na 3 trąbki, 3 puzony, kotły i organy, 1921
Soirs étrangers op. 56, na wiolonczelę i fortepian, 1928
na fortepian:
Feuillets d’album op. 9, zaginione
Suite bourguignonne op. 17, 1899
3 Nocturnes op. 34, 1916
Poème des cloches funèbres op. 39, 1916
Silhouettes d’enfants op. 43, 1918
Solitude op. 44, 1918
12 Préludes op. 36, wyd. Genewa 1921
Ainsi parlait Zarathoustra op. 49, 1922
Rhapsodie op. 25, na harfę, 1909
na organy:
Allegretto op. 1, wyd. Paryż 1894
Verset fugué sur „In exitu Israël” 1894
Prélude funèbre op. 4, wyd. Paryż 1896
symfonie — I op. 14, 1899, II op. 20, 1902, III op. 28, 1911, IV op. 32, 1914, V op. 47, 1924, VI op. 59, 1930
Communion op. 8, 1900
Messe basse op. 30, 1912
24 Pièces en style libre op. 31, 1913
Prélude fis-moll b. op., przed 1914
24 Pièces de fantaisie op. 51, 53–55, 1926/27
Triptyque op. 58, 1931
Messe basse pour les défunts op. 62, 1934
3 Improvisations, rekonstrukcja na podstawie nagrania w wyk. M. Duruflé, wyd. 1954
Wokalno-instrumentalne:
pieśni na głos i fortepian:
2 Mélodies op. 10, sł. P. Gobillard, M. Léna, 1896
3 Mélodies op. 11, sł. Th. Gautier, P. Verlaine, 1896
3 Mélodies op. 18, sł. P. Verlaine, L. de Lisie, 1897
Dors, chère Prunelle op. 19, sł. C. Mendès, 1898
3 Mélodies op. 13, sł. P. Verlaine, C. Timun, V. Hugo, 1899
3 Mélodies op. 26, sł. P. Verlaine, L. de Lisie, Villiers de l’Isle-Adam, 1903
Stances d’amour et de rêve op. 29, sł. Sully-Prudhomme, 1912
Spleens et détresses op. 38, sł. P Verlaine, 1916
5 Poèmes de Baudelaire op. 45, 1921
Poèmes de l’amour op. 48, sł. J. Richepin, 1924
4 Poèmes grecs op. 60, sł. A. de Noailles, 1930
na sopran/tenor i organy:
Ave verum op. 15, 1899
Ave Maria op. 3
Tantum ergo op. 2, na 1 lub 4 głosy i organy, 1886
na głos i organy/orkiestrę:
Les Angélus op. 57, sł. Jehan le Pauvre Moyne, 1929
na głos i orkiestrę:
Les Djinns op. 35, sł. V. Hugo, 1912
Psyché op. 33, sł. V. Hugo, 1914
Eros op. 37, sł. A. de Noailles, 1916
Dal vertice op. 41, na tenor i orkiestrę, sł. G. d’Annunzio, 1917
La Ballade du Désespéré op. 61, sł. H. Murger, 1931
***
Messe solennelle op. 16, na chór i 2 organów, 1900
Praxinoé op. 22, na głosy solowe, chór i orkiestrę, sł. A. Colin, 1905
