Vellones [wel’on] Pierre, właśc. Pierre Rousseau, *29 III 1889, †17VII 1939 Paryż, francuski kompozytor i lekarz. Od 1903 przez kilka lat uczył się prywatnie podstaw kontrapunktu i kompozycji u J.H. Louviera, przyjaciela Ch. Widora. Ulegając woli ojca, ukończył studia medyczne w Paryżu i przez całe życie wykonywał zawód lekarza; należy do pionierów zastosowania elektroterapii (1926); jako kompozytor był autodydaktą. W latach I wojny światowej walczył w 117. pułku piechoty, gdzie pełnił też obowiązki lekarza pomocniczego. W 1914, gdy wraz z linią frontu przemierzał miasto Velosnes nad Mozą w Lotaryngii, urzeczony pięknem okolicznego krajobrazu obrał swój pseudonim artystyczny. W dwudziestoleciu międzywojennym Vellones zyskał znaczącą pozycję w życiu muzycznym Paryża. O jego twórczości z uznaniem wypowiadali się m.in. M. Ravel i I. Strawiński. Był pierwszym kompozytorem francuskim piszącym na fale Martenota (Fantaisie 1930). Spektakularnym sukcesem Vellonesa było wykonanie w 1937 La fête fantastique podczas wystawy światowej w Paryżu – utworu, w którym wykorzystał wiele instrumentów egzotycznych, wypożyczonych z muzeum etnograficznego w Paryżu.
Twórczość Vellonesa wyrasta z tradycji muzyki francuskiej przełomu XIX i XX w., zwłaszcza G. Fauré i M. Ravela. Indywidualny styl kompozytora ukształtował się w połowie lat 20.; Vellones zaczął wówczas eksperymentować, poszukując nowych efektów w zakresie brzmienia (Le cantique des cantiques). Stosował niekonwencjonalne zestawienia obsady instrumentalnej i wokalno-instrumentalnej ze szczególnym upodobaniem wykorzystywał saksofon, perkusję i fale Martenota. W jego muzyce widoczne są inspiracje jazzem, folklorem hiszpańskim oraz kulturą orientalną – zwłaszcza sztuką Tybetu, której poświęcił też wiele artykułów. Szczególną popularność zdobyły pieśni Vellonesa i utwory na małe zespoły instrumentalne, natomiast z jego dzieł scenicznych żadne nie zostało wystawione.
Literatura: S. Vellones Pierre Vellones. Vingt années d’une vie musicale parisienne, Paryż 1981.
Instrumentalne:
orkiestrowe:
Suite cavalière op. 90 na orkiestrę, 1938
Koncert saksofonowy op. 65, 134
Rastelli op. 82 na kwartet saksofonowy i orkiestrę, 1936
Rondo capriccioso op. 88 na skrzypce i orkiestrę, 1937
A Cadix op. 103 na fale Martenota i zespół instrumentalny, 1938
kameralne:
Fantaisie op. 30 na fale Martenota, 1930
Cavaliers andalous op. 37 na kwartet saksofonowy, 1930
Impressions d’Espagne op. 68 na flet, fagot i harfę, 1934
Rapsodie op. 92 na saksofon, harfę, czelestę i perkusję, 1937
fortepianowe:
Planisphère op. 23, także wersja na zespół jazzowy, 1928
Valse chromatique op. 41, 1930; wersja na kwartet saksofonowy 1931
Toccata op. 74, 1936
Ballade op. 42 na 2 fortepiany, także w wersji na fortepian i orkiestrę, 1931
Wokalno-instrumentalne:
liczne pieśni na głos i fortepian, m.in. do słów P. Verlaine’a, A. Samaina i Ch. Rimbauda
Le cantique des cantiques op. 18 na sopran, tenor, bas, flet i fagot, sł. J. Lahor, 1925
Cinq poèmes de Mallarmé op. 24 na głos, 2 saksofony, 4 harfy i kontrabas, 1929
Préludes et fables de Florian op. 28 na głos wysoki i zespół jazzowy, 1929
John Shag op. 58 na głos i orkiestrę, sł. G. Voisins, 1933
La fête fantastique op. 83 na bas i zespół instrumentalny, 1937
Prélude et danse indienne op. 16 na chór i orkiestrę, 1923
Le roi Salomon op. 93 na 4 głosy, chór i orkiestrę, sł. J. Lahor, 1938
Sceniczne (niewystawione):
balety:
Le beau ténébreux op. 10, libretto A. Birabeau i M. Hervieu, 1919
Au pays du tender op. 14, libretto R. Kerdyk i G. Arnoux, 1919
Le paradis d’Amitabha op. 97, libretto kopmozytor, 1939
***
Leurs petites majestés op. 43, operetka, libretto M. Larrouy, 1931
***
muzyka do kilkunastu filmów