Urbański Janusz, *22 IV 1912 Berlin, †17 VI 1986 Warszawa, polski reżyser dźwięku, pedagog muzyczny i działacz kultury. W latach 1931–38 studiował w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie u K. Sikorskiego (teoria muzyki) i Z. Drzewieckiego (fortepian), a także reżyserię muzyczną w Tonmeisterschule w Dreźnie. Do wybuchu II wojny światowej pracował jako reżyser muzyczny w Polskim Radiu, redagując równocześnie biuletyn Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej. Podczas okupacji uczestniczył w organizowaniu konspiracyjnych koncertów i pomocy prześladowanym artystom. Wysiedlony po powstaniu warszawskim do Kielc, wkrótce po zakończeniu wojny włączył się w odbudowę życia kulturalnego w kraju. W 1945 założył Okręgowy Związek Muzyków, był naczelnikiem Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach, potem (do 1949) w Gdańsku, gdzie ponadto kierował założonym przez siebie w 1947 przy Teatrze Wybrzeże eksperymentalnym Studiem Operowym, będącym zalążkiem Opery Bałtyckiej; pracował także jako reżyser dźwięku w Polskim Radiu. W latach 1949–51 wicedyrektor Departamentu Przedsiębiorstw Artystycznych MKiS, był komisarzem do spraw Roku Chopinowskiego i delegatem ministra do jury IV Konkursu Chopinowskiego. W 1952 zorganizował Zakład Nagrań Dźwiękowych (od 1955 Polskie Nagrania), gdzie objął stanowisko głównego reżysera i do 1980 pracował jako reżyser nagrań muzycznych. W latach 1966–69 był prezesem Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. W 1954 wraz z B. Jankowskim, A. Karużasem i M. Rajewskim założył Wydział Reżyserii Muzycznej (obec. Reżyserii Dźwięku) w PWSM (obecnie Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina) w Warszawie, gdzie do 1975 pełnił nieprzerwanie funkcję dziekana, a od 1975 do 1978 – prorektora uczelni. Od 1957 docent, w 1966 profesor nadzwyczajny; w latach 1961–75 i 1979–81 kierował Katedrą Reżyserii Muzycznej. Urbański był członkiem komisji ekspertów IMZ (Międzynarodowego Centrum Muzyki i Mediów przy UNESCO), wygłaszał liczne referaty na kongresach ISME i IMZ oraz na międzynarodowych sympozjach reżyserów dźwięku; od 1952 był zapraszany na gościnne wykłady w Erich-Thienhaus-Institut w Detmold. Zajmował się także rekonstrukcją nagrań historycznych, w tym zbiorów folklorystycznych Instytutu Sztuki PAN oraz nagrań chopinowskich polskich artystów. Był redaktorem serii płyt Dzieła wszystkie Fryderyka Chopina (Polskie Nagrania 1960). Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1954), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1959), Odznaką Zasłużonego Działacza Kultury (1966), Medalem za Zasługi dla WTM (1969), trzykrotnie nagrodą MKiS I st. za działalność pedagogiczną (1965, 1973, 1975), dyplomem honorowym MKiS z okazji jubileuszu 25-lecia Wydziału Reżyserii Dźwięku (1979).
Urbański był pionierem sztuki fonograficznej w Polsce; dokonał m.in. pierwszych nagrań stereofonicznych (1958 ze S. Richterem). Jego dorobek artystyczny, poświęcony w przeważającej mierze muzyce polskiej, obejmuje ok. 1000 pozycji zrealizowanych dla Polskich Nagrań, a także dla firm Supraphon, Deutsche Grammophon, Telefunken, Tel-Dec, Philips. Płyty z jego nagraniami zdobywały liczne nagrody, w tym Fundacji im. Kusewickiego (Nowy Jork 1964), Philipsa (Eindhoven 1967), pięciokrotnie Grand Prix du Disque Académie Charles Cros (Paryż 1961–71) oraz czterokrotnie Złotą Muzę Polskich Nagrań, w tym pierwszą przyznaną w dziedzinie muzyki poważnej (1971) za Livre pour orchestre W. Lutosławskiego i III Symfonię T. Bairda.
