Skierkowski, Władysław

Skierkowski Władysław, *12 III 1886 Głużek (k. Mławy), †20 VIII 1941 Działdowo, polski zbieracz pieśni ludowych, ksiądz. Uczył się gry na organach w Mławie i u E. Gruberskiego w Płocku, gdzie później był organistą w kościele seminaryjnym i w 1912 otrzymał święcenia kapłańskie; w 1912 wikariusz w Dzierzgowie, w 1913 w Myszyńcu, w 1915 w Krasnosielcu, w 1917 w Różanie, w 1920 proboszcz w Ciachcinie, a w 1925 w Imielnicy k. Płocka. 6 III 1941 aresztowany przez Niemców, zmarł zamęczony w obozie koncentracyjnym w Działdowie.

Od 1913 Skierkowski zapisywał kurpiowskie pieśni ludowe (do 1923 utrwalił 320 z parafii Myszyniec, Czarnia, Łyse i Baranowo k. Przasnysza, do 1939 ponad 2000); korzystając z konsultacji A. Chybińskiego, publikował je od 1928 w antologii Puszcza kurpiowska w pieśni, do której sięgali kompozytorzy (K. Szymanowski, M. Kondracki, R. Maciejewski i in.). W Puszczy kurpiowskiej… Skierkowski zamieścił 790 pieśni weselnych i zalotnych (w tym 688 z melodiami) oraz adnotacje źródłowe. Całość dorobku Skierkowskiego wraz ze zbiorami rękopiśmiennymi, obejmującymi 1490 pieśni, wydał H. Gadomski. Od 1925 Skierkowski współpracował z Towarzystwem Naukowym Płockim, wygłaszając referaty ilustrowane własnym śpiewem. W kręgu Towarzystwa wyłoniła się w 1925 idea wystawienia widowiska, ilustrującego obrzęd weselny. W 1928 odbyła się w Płocku premiera Wesela na Kurpiach według scenariusza Skierkowskiego, które później wystawiono ponad 500 razy w całej Polsce, a w latach 1935–36 również za granicą (np. w Brukseli, Antwerpii).

Skierkowski zapisywał melodie pieśni ze słuchu, bez pomocy fonografu; dążył do precyzji źródłowej, podał wartości metrorytmiczne tempa, odnotował apokopę jako pianissimo w ostatniej sylabie zwrotki, utrwalił dane o wykonawcy, komentował sytuacje śpiewu, lokalne nazewnictwo repertuaru, cechy gwarowe w śpiewie. Niektóre właściwości muzyczne, jak różnorodność ornamentacji i przebiegu metrorytmicznego, nie zostały dostatecznie uwzględnione (brak charakterystycznego pięciomiaru). Jego ponaddwutysięczny zbiór pieśni jest dotychczas największą kolekcją pieśniową Puszczy Zielonej. Skierkowski zamierzał napisać ogólną monografię regionu, przygotowując materiały z dziejów kolonizacji Puszczy Zielonej, dotyczące obrzędów rodzinnych i rolniczych, zbieractwa, łowiectwa, rybołówstwa, hodowli, rolnictwa, wierzeń, wróżbiarstwa i medycyny ludowej. W 1939 złożony był do druku tom poświęcony zwyczajom i pieśniom pogrzebowym na Kurpiach.

Literatura: A. Wozaczyńska Pieśni kurpiowskie. Ich struktura i charakterystyka w świetle zbiorów Władysława Skierkowskiego, Wrocław 1956; L.M. Szwengrub Ks. Władysław Skierkowski. Miłośnik i zbieracz folkloru kurpiowskiego, „Literatura Ludowa” V, 1961 nr 4–6; J. Stęszewski Pieśni kurpiowskie w twórczości Karola Szymanowskiego, w: Karol Szymanowski, księga sesji naukowej w Warszawie 1962, red. Z. Lissa, Warszawa 1964 oraz Dlaczego Karol Szymanowski nie skomponował więcej pieśni kurpiowskich?, „Muzyka” 1983 nr 2; K. Winowicz Unknown Letters of Rev. Władysław Skierkowski to Adolf Chybiński, w: Contexts of Musicology, t. 2, red. M. Jabłoński, D. Jasińska, B. Muszkalska, R. Wieczorek, Poznań 1998; P. Dahlig Tradycje muzyczne a ich przemiany, Warszawa 1998.