Seger, Josef

Seger, Seeger, Josef Ferdinand Norbert, ochrzcz. 21 III 1716 Řepín (k. Mělníka), †22 IV 1782 Praga, czeski kompozytor, organista i pedagog. Ukończył studia filozoficzne na uniwersytecie w Pradze. Jako chórzysta przy kościele św. Jakuba w Pradze został uczniem B. Černohorskiego (organy), kształcił się ponadto u F. Tumy (kontrapunkt) i prawdopodobnie u Felixa Bendy (generałbas). Ok. 1741 został organistą w kościele Marii Panny przed Tynem, a w 1745 także w kościele św. Franciszka (Krzyżowców); obydwa stanowiska zajmował do końca życia. Uważany był za wybitnego organistę i pedagoga, wysoką opinię o kunszcie Segera miał J.S. Bach (K. Komma). W 1781 grał dla przebywającego w Pradze cesarza Józefa II i otrzymał propozycję przeniesienia się jako dworski organista do Wiednia. Do objęcia posady nie doszło, bowiem Seger po kilku miesiącach zmarł.

Jako kompozytor Seger wyróżniał się aktywnością zwłaszcza w zakresie muzyki organowej. Pozostawił liczne toccaty, preludia i fugi, które ze względu na jednomanuałową fakturę mogły być wykonywane też na innych instrumentach klawiszowych. Chociaż twórczość Segera należy do okresu przejściowego między barokiem a klasycyzmem, kompozytor operował bardzo tradycyjnym stylem. Charakterystyczną cechą utworów organowych są małe rozmiary formy i zwięzłość fug, które dzięki temu zyskują na harmonice; w utworach sakralnych (msze, motety) dominuje faktura kontrapunktyczna. O popularności muzyki Segera świadczy fakt, iż jego kompozycje były wydawane już na przełomie XVIII i XIX w. Wiele utworów o nieustalonym autorstwie jest przypisywanych Segerowi, jak również utwory prawdopodobnie Segera przypisywane są innym kompozytorom. Jako pedagog (uczył kompozycji i gry na organach) Seger kontynuował tradycje Černohorskiego, stworzył szkołę, której oddziaływanie sięga w głąb XIX w. Jego uczniami byli m.in. J. Jelínek, K.B. Kopřiva, J.A. Koželuh, J. Mysliveček, V. Pichl.

Literatura: K. Komma Johann Zach und die tschechischen Musiker im deutschen Umbruch des 18. Jahrhuderts, Kassel 1938; R. Quoika Die Generalbassimprovisation nach Josef Seger, w ks. kongresu Mozartowskiego w Wiedniu 1956, red. E. Schenk, Graz 1958; J. Smolka Varhanní fugy na témata J.S. Bacha, připisované J. Segrovi, „Opus Musicum” I, 1969; Z. Culka Poznámky k problematice Černohorského školy, „Opus Musicum” VI, 1974; J. Smolka Problém autorství českych varhannich skladeb 18. století v Pitschově „Museum für Orgelspieler”, „Hudební věda” XIV, 1977; V. Bělský Ist die Fuge f-moll von Seger ein Orgelwerk?, «Organy i Muzyka Organowa» VI, Gdańsk 1986.