Logotypy UE

Schneider, Friedrich

Biogram i literatura

Schneider [szn’ajder], Johann Christian Friedrich, *3 I 1786 Altwaltersdorf (obec. Waltersdorf, k. Żytawy), †23 XI 1853 Dessau, niemiecki kompozytor, dyrygent, pianista i pedagog. Początkowo muzyki uczył się u ojca, organisty Johanna Gottloba Schneidera (1753–1840), a od 1798 w Żytawie, gdzie ukończył gimnazjum. W 1805 wstąpił na uniwersytet w Lipsku, w mieście tym poznał m.in. A.E. Müllera i F. Rochlitza; pełnił też kolejno funkcje organisty w kościele uniwersyteckim (1807), kapelmistrza Sekondas Operntruppe (1810), organisty w kościele św. Tomasza (1813), od 1817 dyrektora muzycznego w teatrze miejskim. W 1820 został kapelmistrzem dworskiej orkiestry w Dessau, założył tam m.in. Singakademie i liczne towarzystwa śpiewacze, w 1829 szkołę muzyczną (jego uczniem był m.in. R. Franz); ponadto przez ok. 30 lat występował jako dyrygent na ponad 80 festiwalach muzycznych w Niemczech. Jego syn Theodor Schneider (1827–1909) był wiolonczelistą i dyrygentem w Dessau, od 1860 w Chemnitz.

Spośród kompozycji F. Schneidera największe znaczenie mają oratoria; Das Weltgericht, wykonane 6 III 1820 w Gewandhaus w Lipsku, jest uważane za istotne ogniwo pomiędzy oratoriami Haydna i Mendelssohna. Ceniony jako dyrygent, Schneider przeszedł też do historii pianistyki jako pierwszy wykonawca V Koncertu fortepianowego Es-dur Beethovena (Lipsk 1811).

Literatura: W. Neumann Friedrich Schneider. Eine Biographie, «Die Componisten der Neueren Zeit» IV, Kassel 1854; F. Kempe Friedrich Schneider als Mensch und Künstler, Dessau 1859, Berlin 21864; K. Hoede Friedrich Schneider und die Zerbster Liedertafel, Zerbst 1927; H. Lomnitzer Das musikalische Werk Friedrich Schneiders 1786–1853, insbesondere die Oratorien, 1 t., Marburg 1961 (zawiera autobiografię, wykaz utworów, bibliografię); M. Geck Friedrich Schneiders „Weltgericht”, w: Studien zur Trivialmusik des 19. Jahrhunderts, «Studien zur Musikgeschichte des 19. Jahrhunderts» VIII, red. C. Dahlhaus, Ratyzbona 1967.

Kompozycje i prace

Kompozycje:

wokalno-instrumentalne:

16 oratoriów, m.in.:

Die Höllenfahrt des Messias 1810

Das Weltgericht 1819

Totenfeier 1821

Die Sündflut 1823

Das verlorene Paradies 1824

Jesu Geburt 1825

Christus der Meister 1827

Christus das Kind 1829

Absalon 1831

Das befreite Jerusalem 1835

Bonifazius 1837

Gethsemane und Golgatha 1838

Christus der Erlöser 1838

25 kantat

5 hymnów

13 psalmów

orkiestrowe:

23 symfonie

20 uwertur

7 koncertów fortepianowych

kameralne:

10 kwartetów smyczkowych

3 kwartety fortepianowe

4 tria fortepianowe

4 sonaty na skrzypce i fortepian

4 sonaty na flet i fortepian

sonata na wiolonczelę i fortepian

fortepianowe:

35 sonat

sonata na 2 fortepiany

6 sonat i Polonaise na 4 ręce

sceniczne:

7 oper.

Prace:

Elementarbuch der Harmonie und Tonsetzkunst, Lipsk 1820, 2. wyd. 1827, wyd. ang. Londyn 1828

Elementarübungen im Gesänge, Lipsk 1824

Elementarübungen im Pianofortespiel, Lipsk 1826

Vorschule der Musik, Lipsk 1827

Handbuch des Organisten, 4 cz., Halberstadt 1829–30.