Schneider [szn’ajder], Johann Christian Friedrich, *3 I 1786 Altwaltersdorf (obec. Waltersdorf, k. Żytawy), †23 XI 1853 Dessau, niemiecki kompozytor, dyrygent, pianista i pedagog. Początkowo muzyki uczył się u ojca, organisty Johanna Gottloba Schneidera (1753–1840), a od 1798 w Żytawie, gdzie ukończył gimnazjum. W 1805 wstąpił na uniwersytet w Lipsku, w mieście tym poznał m.in. A.E. Müllera i F. Rochlitza; pełnił też kolejno funkcje organisty w kościele uniwersyteckim (1807), kapelmistrza Sekondas Operntruppe (1810), organisty w kościele św. Tomasza (1813), od 1817 dyrektora muzycznego w teatrze miejskim. W 1820 został kapelmistrzem dworskiej orkiestry w Dessau, założył tam m.in. Singakademie i liczne towarzystwa śpiewacze, w 1829 szkołę muzyczną (jego uczniem był m.in. R. Franz); ponadto przez ok. 30 lat występował jako dyrygent na ponad 80 festiwalach muzycznych w Niemczech. Jego syn Theodor Schneider (1827–1909) był wiolonczelistą i dyrygentem w Dessau, od 1860 w Chemnitz.
Spośród kompozycji F. Schneidera największe znaczenie mają oratoria; Das Weltgericht, wykonane 6 III 1820 w Gewandhaus w Lipsku, jest uważane za istotne ogniwo pomiędzy oratoriami Haydna i Mendelssohna. Ceniony jako dyrygent, Schneider przeszedł też do historii pianistyki jako pierwszy wykonawca V Koncertu fortepianowego Es-dur Beethovena (Lipsk 1811).
Literatura: W. Neumann Friedrich Schneider. Eine Biographie, «Die Componisten der Neueren Zeit» IV, Kassel 1854; F. Kempe Friedrich Schneider als Mensch und Künstler, Dessau 1859, Berlin 21864; K. Hoede Friedrich Schneider und die Zerbster Liedertafel, Zerbst 1927; H. Lomnitzer Das musikalische Werk Friedrich Schneiders 1786–1853, insbesondere die Oratorien, 1 t., Marburg 1961 (zawiera autobiografię, wykaz utworów, bibliografię); M. Geck Friedrich Schneiders „Weltgericht”, w: Studien zur Trivialmusik des 19. Jahrhunderts, «Studien zur Musikgeschichte des 19. Jahrhunderts» VIII, red. C. Dahlhaus, Ratyzbona 1967.
Kompozycje:
wokalno-instrumentalne:
16 oratoriów, m.in.:
Die Höllenfahrt des Messias 1810
Das Weltgericht 1819
Totenfeier 1821
Die Sündflut 1823
Das verlorene Paradies 1824
Jesu Geburt 1825
Christus der Meister 1827
Christus das Kind 1829
Absalon 1831
Das befreite Jerusalem 1835
Bonifazius 1837
Gethsemane und Golgatha 1838
Christus der Erlöser 1838
25 kantat
5 hymnów
13 psalmów
orkiestrowe:
23 symfonie
20 uwertur
7 koncertów fortepianowych
kameralne:
10 kwartetów smyczkowych
3 kwartety fortepianowe
4 tria fortepianowe
4 sonaty na skrzypce i fortepian
4 sonaty na flet i fortepian
sonata na wiolonczelę i fortepian
fortepianowe:
35 sonat
sonata na 2 fortepiany
6 sonat i Polonaise na 4 ręce
sceniczne:
7 oper.
Prace:
Elementarbuch der Harmonie und Tonsetzkunst, Lipsk 1820, 2. wyd. 1827, wyd. ang. Londyn 1828
Elementarübungen im Gesänge, Lipsk 1824
Elementarübungen im Pianofortespiel, Lipsk 1826
Vorschule der Musik, Lipsk 1827
Handbuch des Organisten, 4 cz., Halberstadt 1829–30.