Sauer, Wilhelm

Sauer [z’a^uer] Wilhelm, *22 III 1831 Schönbeck, †9 IV 1916 Frankfurt n. Odrą, niemiecki budowniczy organów. Praktykował u swojego ojca Carla Ernsta Sauera, następnie w Bauakademie w Berlinie, u E.F. Walckera v Ludwigsburgu, u A. Cavaille-Colla w Paryżu, a także w Anglii i Szwajcarii. W 1857 otworzył we Frankfurcie n. Odrą warsztat, który później przekształcił w pełni zmechanizowaną fabrykę, znajdującą rynek zbytu w Europie i Ameryce; w 1860 założył filię w Królewcu. Do 1910 firma zbudowała ok. 1100 instrumentów, m.in. w Pradze (Rudolfinum, 1884), Berlinie (kościół św. Tomasza, 1869, kościół katedralny 1904), Lipsku (kościoł św. Tomasza, 1888) Bremie (kościół katedralny, 1894) oraz na Śląsku, gdzie po zamknięciu firmy Schlag & Söhne zajęła pozycję monopolistyczną; w 1913 zbudowała we Wrocławiu największe organy w Europie (Jahrhunderthalle, obec. Hala Stulecia). W latach 1910–16 firmą kierował P. Walcker, przemując ją w 1916. Po I wojnie światowej działała p.n. E.F. Walcker, budując organy m.in. we Wrocławiu (kościół św. Marii Magdaleny, 1922, kościół św. Elżbiety, 1941). Znacjonalizowarna po II wojnie światowej, powróciła po zjednoczeniu Niemiec do rodziny Walckerów; obecnie działa p.n. W. Sauer-Orgelbau. Sauer był jednym z najwybitniejszych organmistrzów II połowy XIX w., wypracował charakterystyczną barwę brzmienia organów, nawiązującą do brzmienia orkiestry późnoromantycznej; firma Sauera prowadziła też pionierskie badania nad rekonstrukcją stopów piszczałek barokowych.

Literatura: H.-J. Falkenberg Der Orgelbauer Wilhelm Sauer, 1831–1916. Leben und Werk, Lauffen 1990; W. Brylla Wilhelm Sauer — budowniczy organów, „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny” 1996 nr 3; L. Czacharowski Organmistrzowie śląscy i śląskie firmy organowe działające w Wielkim Księstwie Poznańskim, «Organy na Śląsku» II, «Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej w Katowicach» nr 30, 2000.