Rode, Pierre

Rode [rod] Jacques Pierre Joseph, *16 II 1774 Bordeaux, †25 XI 1830 Château de Bourbon (k. Damazon, depart. Lot-et-Garonne), francuski skrzypek i kompozytor. Od 1780 uczył się gry na skrzypcach u A.-J. Fauvela, w 1787 wyjechał do Paryża i kontynuował naukę u G.B. Viottiego. W 1790 debiutował w Paryżu, grając XIII Koncert skrzypcowy swego mistrza, a w 1792 stał się pierwszym wykonawcą jego ostatnich koncertów skrzypcowych. W 1795 został profesorem skrzypiec w konserwatorium w Paryżu, nie rozpoczął jednak pracy pedagogicznej – wyjechał na koncerty do Holandii, Niemiec i Anglii. W 1799 podjął pracę w konserwatorium i objął na krótko stanowisko solisty Opéra de Paris. W czasie koncertów w Madrycie w 1799 poznał L. Boccheriniego. W 1800 został mianowany „nadwornym” skrzypkiem N. Bonapartego. W 1803 koncertował w Niemczech i Rosji, a w latach 1804–08 był skrzypkiem na dworze Aleksandra I w Petersburgu. Po powrocie do Paryża spotkał się z chłodnym przyjęciem publiczności. W 1811 wyjechał na kolejne tournée europejskie, m.in. w 1812 w Wiedniu zagrał z arcyks. Rudolfem Sonatę skrzypcową G-dur op. 96 Beethovena, której partię skrzypiec kompozytor napisał specjalnie dla Rode’a. W 1814 ożenił się i zamieszkał w Berlinie. W 1819 wrócił do Francji, osiadł w Bordeaux i porzucił życie publiczne. Ostatni jego koncert, zupełnie nieudany, odbył się w Paryżu w 1828.

Rode cieszył się sławą wybitnego skrzypka-wirtuoza. Jako uczeń Viottiego oraz współtwórca i czołowy przedstawiciel francuskiej szkoły skrzypiec reprezentował klasyczny, czysty styl gry, wolny od nadmiernego popisu, a jednocześnie odznaczający się elegancją i brawurą. W jego dorobku kompozytorskim najbardziej cenne są koncerty, będące wzorem francuskiego koncertu skrzypcowego dla całego pokolenia kompozytorów. Podkreśla się pokrewieństwo jego utworów z operami francuskimi (L. Cherubini, E. Méhul), widoczne w swoistym patosie i rzewnej kantylenie. Dużym uznaniem cieszyły się jego airs variés, drobne wirtuozerskie utwory, którymi zapoczątkował rozwój tego typu twórczości. Był również wybitnym pedagogiem, o czym świadczą 24 kaprysy we wszystkich tonacjach, doskonale spełniające do dzisiaj swój cel dydaktyczny (wersję na altówkę wydał M. Rostal, Moguncja 1974). Są to utwory interesujące pod względem muzycznym, a przy tym stawiające wysokie wymagania techniczne. Rode jest również współtwórcą (z Baillotem i Kreutzerem) metody nauczania gry skrzypcach, obowiązującej w konserwatorium w Paryżu. Do jego wybitnych uczniów należą J. Böhm, J. Grün i Ch. Lafont.

Literaura: A. Pougin Notice sur Pierre Rode, Paryż 1874; H. Ahlgrimm Pierre Rodes Geigerschicksal, „Geigenspiel-Rundschau” XVIII, 1936; B. Schwarz Beethoven and the French Violin Concerto, „The Musical Quarterly” XLIV, 1958.