Profe, Profius, Ambrosius, *12 II 1589 Wrocław, †27 XII 1661 Wrocław, niemiecki kompozytor, teoretyk i wydawca. Uczył się w gimnazjum św. Elżbiety we Wrocławiu, następnie od 1612 studiował teologię w Wittenberdze. Od III 1617 był nauczycielem w gimnazjum św. Elżbiety we Wrocławiu, a od X tegoż roku kantorem i nauczycielem w szkole w Jauer (obec. Jawor) na Śląsku. Na skutek rekatolizacji Jawora powrócił w 1629 do Wrocławia, gdzie do końca życia prowadził firmę handlową i w 1atach 1633–49 był organistą w kościele św. Elżbiety.
Po Profem pozostało kilka utworów 5–6-głosowych z basso continuo oraz niewielki podręcznik nauczania muzyki Compendium musicum, w którym proponował m.in. zastąpienie sylab solmizacyjnych nazwami literowymi. Największe znaczenie w historii muzyki ma działalność wydawnicza Profego. Upowszechnił on w Niemczech nieznaną dotąd współczesną religijną i świecką muzykę włoską. W 4-częściowej antologii Geistliche Concerten… oraz w Corollarium zebrał głównie północno-włoskie utwory różnych gatunków, w większości w nowym stylu (37 kompozytorów, m.in. C. Monteverdiego, A. Grandiego i G. Rovetty). W 50 ze 140 utworów Profe zastąpił oryginalne teksty nowymi, akceptowanymi przez protestantów. Cunis solennibus zawiera 31 pieśni na Boże Narodzenie do tekstów niemieckich i łacińskich (częściowo kontrafaktury, np. włoskich madrygałów M. Scacchiego). Opublikował również wybrane utwory H. Alberta oraz zbiór S. Scheidta. Prawdopodobnie zbierał i kopiował utwory kompozytorów działających w Polsce, jak wynika z listu Profego do M. Scacchiego umieszczonego w jego Iudicium Cribri musici (rękopis z ok. 1649).
Literatura: A. Adrio A. Profe (1589–1661) ab Herausgeber italienischer Musik seiner Zeit, w księdze pamiątkowej G. Fellerera, red. H. Hüschen, Ratyzbona 1962; W. Steude Wrocławski organista A. Profius (1589–1661) jako edytor i wydawca muzyki wokalnej XVII wieku, «Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej we Wrocławiu» nr 59, 1992; B. Przybyszewska-Jarmińska Ocalałe źródła do historii muzyki w Polsce XVII stulecia ze zbiorów dawnej Stadtbibliothek we Wrocławiu, „Muzyka” 1994 nr 2 oraz Recepcja repertuaru Kapeli Władysława IV Wazy w Europie Środkowej i Północnej w świetle „Iudicium Cribri musici” M. Scacchiego, „Barok” 1994 nr 2; K. Sponheim A. Profe’s Sacred Contrafacta of Monteverdi’s Madrigals, w: C. Monteverdi und die Folgen, red. S. Leopold i J. Steinheuer, Kassel 1998.
Kompozycje:
Rhum und Danck-Liedlein… na 6 głosów i b. c., wyd. Wrocław 1634
Maria hat in dieser Nacht… na 6 głosów i b. c., w: Cunis solennibus
Gegrüsset seystu Iesulein na 5 głosów, v. i b. c., w: Cunis solennibus
Spiritus sancti gratia, na 6 głosów (rkp. Berlin, Staatsbibliothek)
Prace:
Compendium musicum (…) wie ein junger Mensch (…) möge singen lernen, wyd. Lipsk 1641
redakcje:
H. Alberts Arien…, cz. 1, wyd. Lipsk 1657, cz. 2, wyd. Brzeg 1657
antologie:
Extract (…) auss dem musicalischen Interim, wyd. Wittenberga 1627
Erster Theil geistlicher Concerten und Harmonien, wyd. Lipsk 1641, cz. 2, 1641, cz. 3, 1642, cz. 4, 1646
Cunis solennibus, bez miejsca wydania, 1646
Corollarium geistlicher collectaneorum, wyd. Lipsk 1649
Musicalische Moralien (zaginione, wzmiankowany w Musicus danicus M.H. Schachta, rkp. z 1687)
wydanie:
S. Scheidt LXX Symphonien auff Concerten manir, Lipsk 1644