Pisendel, Johann Georg

Pisendel [pyz’end^el] Johann Georg, *26 XII 1687 Cadolzburg, †25 XI 1755 Drezno, niemiecki skrzypek i kompozytor. W 1697 został śpiewakiem, a w 1703 skrzypkiem kapeli dworskiej w Ansbach. Uczył się w tym czasie śpiewu u F.A. Pistocchiego i gry na skrzypcach u G. Torellego. W latach 1709–12 studiował na uniwersytecie w Lipsku; w 1709 zagrał koncert skrzypcowy T. Albinoniego z lipskim Collegium Musicum. W 1711 odbył podróż do Eisenach i Darmstadtu, podczas której poznał G.Ph. Telemanna i Ch. Graupnera. W 1712 został pierwszym skrzypkiem orkiestry dworskiej w Dreźnie, w 1730 uzyskał tytuł koncertmistrza. W czasie służby dworskiej odbył wiele podróży w świcie królów polskich i elektorów saskich Augusta II i Augusta III: Francja 1714, Włochy 1716–17, Berlin 1715, 1728 i 1744, Wiedeń 1718, Warszawa 1734. Kontynuował również studia muzyczne., m.in. u Vivaldiego w Wenecji (1716), u A. Montanariego w Rzymie (1717) i u J.D. Heinichena w Dreźnie (1717). Pisendel był najwybitniejszym skrzypkiem niemieckim swego czasu. Wybitni kompozytorzy, jak A. Vivaldi, T. Albinoni, G.Ph. Telemann dedykowali mu swoje utwory. Pisendel znany był również jako dyrygent precyzyjnie przygotowujący wykonanie nowego utworu zarówno od strony technicznej, jak i wyrazowej. Twórczość Pisendel należy do okresu przejściowego między barokiem i klasycyzmem. W zachowanych kompozycjach zaznaczają się wpływy muzyki niemieckiej (J.S. Bacha w sonacie na skrzypce solo), francuskiej i włoskiej. W koncertach skrzypcowych Pisendela wyraźnie nawiązywał do stylu i formy A. Vivaldiego, którego twórczość cenił szczególnie (tworzył ornamentalne wersje niektórych wolnych części koncertów Vivaldiego); zaznaczają się w nich także ślady stylu galant (wpływ J.D. Heinichena). Do jego najwybitniejszych uczniów należeli F. Benda i J.G. Graun.

Literatura: H.R. Jung Johann Georg Pisendel. Zur 200. Wiederkehr seines Todestages am 25. November, „Musica” IX, 1955; K. Heller Die Bedeutung Johann Georg Pisendels, für die deutsche Vivaldi-Rezeption, Lipsk 1966; A. Treuheit Johann Georg Pisendel (1687–1755). Geiger, Konzertmeister, Komponist. Dokumentation seines Lebens, seines Wirkens und
Umgangs und seines Werkes, Markt Erlbach 1987.