Onslow, Georges

Onslow [‘onzlou] André Georges Louis, *27 VII 1784 Clermont-Ferrand, †3 X 1853 Clermont-Ferrand, francuski kompozytor angielskiego pochodzenia. Gry na fortepianie uczył się u N.J. Hüllmandela, J.L. Dusíka, a następnie u J.B. Cramera w Anglii. W 1808 podjął naukę kompozycji u A. Reichy w Paryżu, mając już w swym dorobku pierwsze opublikowane w Paryżu u I. Pleyela kompozycje; uczył się także gry na wiolonczeli, pragnąc uczestniczyć w wieczorach muzyki kameralnej. Znaczny majątek, jakim dysponował, uwalniał go od konieczności zarobkowania, pozwalał na skoncentrowanie się na twórczości i swobodne dzielenie czasu między pobytem w majątku a Paryżem, gdzie pozostawał w kontaktach z najwybitniejszymi muzykami. W 1829 został przypadkowo zraniony na polowaniu; wypadek ten znalazł odzwierciedlenie w Kwintecie smyczkowym op. 38, ukończonym w czasie rekonwalescencji. W 1830 Onslow został honorowym członkiem London Philharmonic Society, w 1842 — członkiem Académie des Beaux-Arts. Należał do grona załóżycieli Association des Artistes Musiciens (1843).

Niemal wszystkie utwory Onslowa były wydawane za jego życia, niektóre wielokrotnie. Ukazywały się one równocześnie w Niemczech (u B & H lub F. Kistnera w Lipsku) oraz w Paryżu. Niemal wszystkie były też wykonywane za życia kompozytora. Główną dziedzinę twórczości Onslowa stanowiła muzyka kameralna o bardzo zróżnicowanej obsadzie, zarówno pod względem ilości, jak i rodzaju instrumentów (w niektórych kwintetach wykorzystywane są 2 wiolonczele). Twórczość Onslowa wykazuje różnorodne wpływy: klasyków wiedeńskich (zamknięta, regularna budowa frazowa, rozbudowana praca kontrapunktyczno-tematyczna, klasyczny, 4-częściowy układ cyklu), L. Boccheriniego (częste, bezpośrednie zestawienia forte i piano, liczne oznaczenia wyrazowe), opery francuskiej (np. styl grandioso w późnych utworach z op. 67 i 68, predylekcja do akordu septymowego zmniejszonego), które połączone były z cechami właściwymi dla epoki (wykorzystywanie melodii ludowych lub stylizowanych na ludowe jako tematów, chromatyka, śpiewność melodyki). Cechy te występują w różnym nasileniu na różnych etapach twórczości, a także w poszczególnych utworach. Ich specyficzne połączenie wraz z predylekcją do niskich brzmień, eksponowaniem właściwości kolorystycznych, barwnej i często zaskakującej harmoniki, nadaje utworom Onslowa rysy indywidualne. Twórczość Onslowa cieszyła się ogromną popularnością i uznaniem za życia kompozytora, i to zarówno u szerokiej publiczności, jak i u najwybitniejszych kompozytorów, np. Berlioza i Schumanna. Ten ostatni zaliczał Onslowa do kompozytorów tej samej rangi co J. Haydn, W.A. Mozart i Beethoven. Również w Polsce Onslow cieszył się wielką popularnością. Jego utwory były wykonywane często na wieczorach muzyki kameralnej w Resursie Kupieckiej w Warszawie, także w salonach i na koncertach domowych, a w prasie pojawiały się entuzjastyczne wypowiedzi na temat kompozytora. Po śmierci Onslowa jego twórczość uległa zapomnieniu i dopiero obecnie podejmowane są próby wprowadzenia jej do życia koncertowego; we Francji została utworzona Association Georges Onslow, która wydaje biuletyn poświęcony kompozytorowi, rozpoczęto także publikowanie jego dzieł.

Literatura: G. Murat Notice sur Georges Onslow, Clermont-Ferrand 1853; J.F. Halévy Notice historique sur la vie et les travaux de Georges Onslow, Paryż 1855, przedr. w: J.F. Halévy Souvenirs et portraits, Paryż 1861; M. Karasowski Onslow, „Biblioteka Warszawska” 1856 t.4; C.E. Vulliamy The Onslow Family 1528–1874, Londyn 1953; R.N. Franks Georges Onslow (1784–1853). A Study of His Life, Family and Works, praca doktorska University of Texas, 1981; R. Hayes Onslow and Beethovens Late Quartets, „Journal of Musicological Research” V/4, 1985; Ch. Nobach Untersuchungen zu Georges Onslows Kammermusik, Kassel 1985 (zawiera katalog tematyczny utworów kameralnych); B. Schwarz The Symphonies of Georges Onslow, w: La musique et le rite sacré et profane, materiały z XIII kongresu MTM w Strasburgu 1982, Strasburg 1986; V. Niaux La réception des opéras de Georges Onslow en France à travers la presse quotidienne de l’époque, „Bulletin de l’Association Georges Onslow” II, 1996; V. Niaux Georges Onslow et ses éditeurs oraz Catalogue de l’oeuvre de Georges Onslow, „Bulletin de l’Association Georges Onslow” III, 1998.