Logotypy UE

Maszyński, Piotr

Biogram

Maszyński Piotr, *31 VII 1855 Warszawa, †1 VIII 1934 Warszawa, polski dyrygent chóralny, kompozytor i pedagog. Po ukończeniu gimnazjum filologicznego w Warszawie uczył się gry na fortepianie u A. Michałowskiego i harmonii u G. Roguskiego. W latach 1876–80 studiował kontrapunkt i kompozycję w Konstancji (Szwajcaria) u Z. Noskowskiego, ówczesnego dyrygenta chóru męskiego miejscowego towarzystwa śpiewaczego Bodan; w latach 1878–80 Maszyński pełnił funkcję jego zastępcy. Po powrocie do kraju osiadł w Warszawie; w 1883 był korepetytorem chóru WTM, w latach 1884–87 prowadził klasę przygotowawczą śpiewu chóralnego w szkole muzycznej przy WTM, w 1884–86 był sprawozdawcą muzycznym „Gazety Polskiej”. W 1886 założył Warszawskie Towarzystwo Śpiewacze Lutnia (na wzór Lutni lwowskiej), z którym był związany do końca życia. Początkowo dyrygował chórem męskim, od 1892 również chórem żeńskim i mieszanym. Wraz z Lutnią koncertował w licznych miejscowościach Królestwa Polskiego oraz w Pradze (1911) i we Lwowie (1913), dając impuls do tworzenia podobnych zespołów. Równolegle uczył w Instytucie Muzycznym w Warszawie: w klasie gry fortepianowej dla śpiewaków (1892–97), w klasie fortepianu (1897–1915), śpiewu chóralnego (1901–29) i solfeżu (1905–15). W latach 1893–1915 dyrygował chórem Archikonfraterni Literackiej przy katedrze św. Jana, w 1893–95 i 1898–1901 kierował Szkołą Chórów przy Rządowych Teatrach Warszawskich. Od 1921 przez kilka lat prowadził zorganizowany przez siebie chór mieszany Akademickiego Koła Muzycznego, w latach 1923–34 był dyrektorem artystycznym Związku Mazowieckiego Polskich Stowarzyszeń Śpiewaczych. W latach 1883–87 i 1909–16 był członkiem zarządu WTM, od 1891 członkiem zarządu, w latach 1916–19 prezesem Sekcji im. S. Moniuszki przy WTM. 1 X – 31 XII 1915 pełnił funkcję dyrektora artystycznego opery w Warszawie. Otrzymał tytuł honorowego profesora konserwatorium w Warszawie (1930) oraz honorowe członkostwo 32 stowarzyszeń i instytucji muzycznych, nagrodę m. Warszawy (1930), nagrodę MWRiOP (1934), Krzyż Oficerski Orderu Polonia Restituta (1934).

Maszyński, wybitny znawca chóralistyki, największe zasługi położył dla rozwoju korporacyjnego śpiewactwa na terenie Królestwa Polskiego w ostatniej ćwierci XIX i początku XX w. Ideały artystyczne łączył z ideami patriotycznymi. Zabiegał o upowszechnienie śpiewu chóralnego w społeczeństwie polskim poprzez organizowanie koncertów Lutni w Warszawie i na prowincji, konkursów wykonawczych, zjazdów śpiewaczych, najpierw okręgowych, a w okresie międzywojennym ogólnopolskich (pierwszy w 1922 w Warszawie) i międzynarodowych (Wszechsłowiański Zjazd Śpiewaczy w 1929 w Poznaniu), oraz rozpisywania konkursów kompozytorskich na utwory chóralne. Maszyński był inicjatorem utworzenia Związku Mazowieckiego Polskich Stowarzyszeń Śpiewaczych (1923) i Zjednoczenia Polskich Związków Śpiewaczych i Muzycznych (1925). W twórczości kompozytorskiej skoncentrował się na utworach chóralnych a cappella; są one utrzymane w stylu zbliżonym do niemieckich Liedertafel, odznaczają się jednak bogatszą harmonią i fakturą oraz walorami brzmieniowymi. Wiele oryginalnych kompozycji i opracowań chóralnych utworów kompozytorów polskich i obcych spopularyzowanych przez Maszyńskiego przetrwało w amatorskiej praktyce śpiewaczej do czasów współczesnych (np. kanon Był duda). Dużą wartość artystyczną mają pieśni solowe z fortepianem, szczególnie cykl Nowe latko. Utwory kameralne i orkiestrowe uległy stopniowo zapomnieniu. Maszyński był autorem tekstów do niektórych własnych pieśni, tłumaczem na język polski tekstów pieśni oraz librett operowych (Der Wildschütz A. Lortzinga, Manon J. Masseneta), a także tekstów oratoryjnych.

Literatura: F. Starczewski Piotr Maszyński, „Chór” 1935 nr 11 i 12, 1936 nr 1–6, 10 i 12 oraz 1937 nr 1; I. Chomik (Spóz) Warszawskie Towarzystwo Śpiewacze „Lutnia” w latach 1886–1914, w: Szkice o kulturze muzycznej XIX w., t.1, red. Z. Chechlińska, Warszawa 1971; I. Spóz Towarzystwo Śpiewacze Lutnia im. Piotra Maszyńskiego w Warszawie 1886–1986, Warszawa 1988.

Kompozycje i prace

Kompozycje:

Wokalne:

ok. 130 pieśni wyd. głównie w zbiorach na chór męski lub mieszany a capella: Lutnia, Śpiewnik, Lirnik i in. (por. oprac.), m.in. Nos i tabakiera, sł. I. Krasicki, 1887; Strofy o pięknym paziu, sł. S.M. Rzętkowski, 1888; Dwie dole, sł. M. Konopnicka, 1894; Płyną jasne zdroje, sł. H. Sienkiewicz, 1895; Oj, ziemio, sł. M. Konopnicka, 1897; W noc majową, sł. Selim [W. Bukowiński], 1903

Wokalno-instrumentalne:

ponad 120 pieśni na głos z fortepianem, z czego 56 wyd. w serii Utwory do śpiewu na 1, 2 i 3 głosy z towarzyszeniem fortepianu, Warszawa 1898–1930 Gebethner i Wolff, m.in. Renegat op. 18, sł. A. Mickiewicz; Piosnka dudarza op. 20, sł. A. Mickiewicz; Dunajec op. 26, sł. J.A. Święcicki; Nowe latko op. 40, sł. M. Konopnicka, 6 pieśni; Dzwonki polne op. 41, sł. M. Konopnicka, 6 pieśni

Pieśń o mazurze op. 50 na chór mieszany i fortepian, sł. Aksel [I. Baliński], 1901

ponadto cykle na głos z fortepianem (wyd. Warszawa Gebethner i Wolff) – Trzy pieśni op. 45, 1909; Trzy pieśni op. 48, 1909; Cztery pieśni op. 51, 1909; Dwie pieśni op. 68, 1920; Trzy pieśni op. 73, wyd. Warszawa 1934 F. Grąbczewski

Pieśń dożynkowa (na jubileusz Henryka Sienkiewicza) op. 47, kantata na chór męski i orkiestrę, sł. M. Gawalewicz, Ostrów Wielkopolski, 1909, wyd. autogr. z 1900 BN

Ziemia, kantata na chór mieszany i orkiestrę, sł. J. Gałuszko, 1930

Instrumentalne:

ponad 40 utworów fortepianowych, m.in. O szarej godzinie op. 1, wyd. Warszawa 1878 W. Bronarski; Drei Lyrische Stücke op. 4, Berlin 1885 C. Simon; Feuillet d’album op. 24, wyd. Warszawa 1895 Gebethner i Wolff; Minuetto op. 42, wyd. Warszawa 1900 Gebethner i Wolff; Sielanka op. 67, wyd. Warszawa 1920 Gebethner i Wolff; Echos de Pologne op. 55, wyd. Warszawa 1929 Gebethner i Wolff

Wariacje na kwartet smyczkowy, 1878

Sonata e-moll op. 21 na skrzypce i fortepian, 1886

Petite Berceuse na skrzypce i fortepian, wyd. Warszawa 1899 Gebethner i Wolff

Wiegenlied na orkiestrę, wyd. Lipsk ok. 1900 F.E.C. Leuckart

Elegia op. 68 na orkiestrę, wyd. autogr. z 1917 Biblioteka WTM

Intrada G-dur op. 69 na orkiestrę, 1918

Scena wiejska op. 72 na orkiestrę, 1919

Notturno op. 77 na orkiestrę, 1930

Minuetto na skrzypce i fortepian, wyd. Warszawa ok. 1930 nakład własny

Melodia wieczorna na skrzypce i fortepian, wyd. Warszawa 1934 F. Grąbczewski

Romans A-dur op. 10 na skrzypce lub altówkę i fortepian, wyd. Warszawa 1948 Czytelnik

***

opracowania pieśni kompozytorów polskich i obcych oraz pieśni ludowych, wydane w zbiorach: Lutnia, 6 z., Warszawa 1888–1905 Gebethner i Wolff; Śpiewnik, 5 z., Warszawa 1893–1907 Warszawskie Towarzystwo Śpiewacze Lutnia; Lirnik, 3 t., Warszawa 1897–1926 Gebethner i Wolff; Raptularzyk Lutni. 1887–1901, Warszawa 1901 Gebethner i Wolff; Chóry męskie (bez wtóru), Warszawa 1903 Gebethner i Wolff; Rybałt, Warszawa 1913 Gebethner i Wolff; Śpiewnik wesołych melodyj ludowych, Warszawa 1934 Nasza Księgarnia

opracowania utworów S. Moniuszki: Straszny dwór, wyd. wyciąg fortepianowy Warszawa 1892 Gebethner i Wolff; Elegia na chór męski i orkiestrę, wyd. Warszawa 1901 WTM

wydania utworów S. Moniuszki: Sonety krymskie na fortepian, Warszawa 1899 WTM; Ecce lignum crucis na baryton, chór mieszany i organy, Warszawa 1900 WTM; Serenada wiejska z opery Verbum nobile na chór mieszany i orkiestrę lub fortepian, Warszawa 1901 WTM; Chór Braminek z opery Paria, wyciąg fortepianowy Warszawa 1902 WTM; Milda, partytura, wyciąg fortepianowy Warszawa 1909 WTM

 

Prace:

Początki śpiewu. Podręcznik do nauki śpiewu zbiorowego, Warszawa 1906

Ćwiczenia wstępne do nauki szkolnej śpiewu zbiorowego, Warszawa 1916

Polski śpiewnik szkolny, 5 cz., Warszawa 1916–28