Małecki, Maciej (EN)

Małecki Maciej, *27 XI 1940 Warszawa, polski kompozytor. Studiował kompozycję u K. Sikorskiego oraz grę na fortepianie u N. Hornowskiej w PWSM w Warszawie (dyplom z wyróżnieniem 1965). Jako stypendysta Fundacji Kościuszkowskiej w 1968 uzupełniał studia w Eastman School of Music w Rochester pod kierunkiem S. Adlera (kompozycja) i E. Lista (fortepian). Po studiach przez kilka lat grał w duecie fortepianowym z J. Derflem, występując z bogatym repertuarem na 2 fortepiany i na 4 ręce (m.in. W.A. Mozart, F. Chopin, B. Bartók, I. Strawiński, C. Saint-Saëns, W. Lutosławski). W latach 70. komponował przede wszystkim muzykę dla teatru, radia, telewizji i filmu. W następnym dziesięcioleciu porzucił ten rodzaj twórczości na rzecz muzyki koncertowej. W latach 1991–93 pełnił funkcję wiceprezesa, w latach 1993–99 prezesa ZKP. W 1982 otrzymał wyróżnienie na konkursie im. K. Szymanowskiego za 4 pieśni, w 1996 – I nagrodę na Konkursie Kompozytorskim w ramach III Ogólnopolskiego Festiwalu Kolęd i Pastorałek w Będzinie za Niemowlątko na słomie. Laureat nagród za muzykę radiową (1989 nagroda krytyki „Złoty mikrofon”) i telewizyjną.

W pierwszej fazie twórczości, na fali przełomu polityczno-kulturowego po 1956, Małecki był głęboko zafascynowany muzyką jazzową i rozrywkową. Od swego debiutu kompozytorskiego na forum Studenckiego Teatru Satyryków (1967) poświęcił się twórczości popularnej, głównie muzyce dla teatru i piosence teatralnej do tekstów wybitnych autorów polskich i obcych (m.in. A. Osiecka, W. Młynarski, A. Jarecki, B. Leśmian, W. Szekspir), muzyce radiowej, telewizyjnej i filmowej. Tam znajdował azyl przed presją postserialistycznych i sonorystycznych tendencji awangardowych, które stały w sprzeczności z ówczesną estetyką kompozytora. Od lat 80. (punkt przełomowy – Awantura w Recco) muzyka Małeckiego wpisuje swój oryginalny ślad w postmodernistyczny nurt twórczości muzycznej. Na pierwszym miejscu kompozytor stawia wartości związane z ekspresją i treścią muzyczną. Próbuje dokonać syntezy tradycyjnych kategorii tonalno-harmonicznych z dwunastodźwiękowym strukturalizmem, który w pewien sposób zbliża się do tradycji dodekafonii wiedeńskiej (Koncert na puzon i orkiestrę, Pieśń i ostinato) oraz z elementami repetytywności (I Kwartet smyczkowy, Pieśń i ostinato). Najważniejszą rolę odgrywa w muzyce Małeckiego melodia, którą kształtuje kompozytor z małych fragmentów strukturalnych i łączy z wyrafinowanym kontekstem harmonicznym, nie stroniącym od tonalnych odwołań. Melodia i harmonia wzajemnie się warunkują. Harmoniczne wielodźwięki, nierzadko o budowie symetrycznej (jak w Pieśni i ostinato czy Koncercie na puzon), w warstwie melodycznej dopełniane są do materiału pełnej skali chromatycznej. W twórczości Małeckiego obecne są również ślady stylizacji (Concertino w dawnym stylu) i neoklasycznego parodystycznego pastiszu (suita Offenbachiana, Concertino na 12 instrumentów) wywodzącego się z tradycji Strawińskiego. Forma utworów Małeckiego kształtuje się w kręgu klasycznych wzorców gatunkowych (sonata, suita, koncert, kwartet smyczkowy), które w połączeniu z tendencją do strukturalistycznego zdyscyplinowania techniki dźwiękowej (przebiegi lustrzane w I cz. Koncertu saksofonowego), bogatą fakturą i troską o walory brzmieniowe kompozycji, zyskują całkiem nowe zabarwienie. Zdyskontowanie doświadczeń związanych z muzyką użytkową owocuje w niezwykle świeżym i pełnym humoru idiomie kompozytorskim Małeckiego.