Litolff, Henry

Litolff [lit’ olf] Henry Charles, *7 VIII 1818 Londyn, †5 VIII 1891 Bois-Colombes, francuski kompozytor, pianista, dyrygent i wydawca muzyczny. Syn alzackiego skrzypka, uczył się muzyki u ojca, w latach 1830–35 fortepianu u I. Moschelesa. W 1835 uciekł z domu, zarabiał na życie jako nauczyciel fortepianu w Melun pod Paryżem. W tymże roku, popierany m.in. przez F.J. Fétisa, rozpoczął w Paryżu błyskotliwą karierę pianisty wirtuoza. W latach 1839–41 koncertował w Brukseli, 1842–43 (?) był dyrygentem teatru operowego w Warszawie. W 1844 przebywał w Niemczech, występował w Lipsku i Dreźnie. Cierpiał na przejściowy rozstrój nerwowy; otoczony opieką przez rodzinę v. Bülow, uczył H. v. Bülowa gry na fortepianie. Ok. 1846 zaprzyjaźnił się w Brunszwiku z G.M. Meyerem, właścicielem istniejącego od 1828 wydawnictwa muzycznego, i jego żoną Julią. W 1851 poślubił Julię Meyer, która od śmierci męża (1849) zarządzała firmą, przejął kontrolę nad wydawnictwem i w 1856 zmienił jego nazwę na Henry Litolff’s Verlag. Przez krótki czas aktywnie udzielał się w życiu muzycznym miasta i w wydawnictwie, na którego rozkwit niewątpliwy wpływ miały powiązania Litolffa z czołowymi postaciami ówczesnego życia muzycznego, jak: H. Berlioz, F.J. Fétis, I. Moscheles, F. Liszt, H. v. Bülow. W 1854 Litolff podjął kolejną europejską podróż koncertową. W 1855 został kapelmistrzem na dworze ks. Saxe-Coburg w Gocie. W 1858 rozwiódł się z Julią i osiadł na stałe w Paryżu jako dyrygent i nauczyciel fortepianu. W 1867 podróżując do Petersburga dwukrotnie zatrzymywał się w Warszawie, występował jako pianista oraz dyrygował koncertami z udziałem skrzypka W. Górskiego, co odnotowała ówczesna prasa warszawska. W programie znalazły się m.in. uwertura Die Girondisten i Koncert skrzypcowy Litolffa.

Litolff był wybitnym pianistą, toteż jego utwory fortepianowe utrzymane są w stylu brillant wymagającym wirtuozerii; kilka kompozycji: Souvenir de la Pologne. 3 mazurkas op. 40, Arabesque. La Pologne op. 65 nr 2, Impression de voyage. Mazoire rhapsodie polonaise op. 117 wskazuje na związki z Polską. W twórczości Litolffa na szczególną uwagę zasługują koncerty fortepianowe, które kompozytor nazwał concertos symphoniques z uwagi na dominującą rolę orkiestry w prowadzeniu pracy tematycznej; wyrazem nowego podejścia do formy koncertu klasycznego jest także poszerzenie cyklu przez wprowadzenie scherza. Historycy muzyki wskazują na inspiracyjne oddziaływanie koncepcji artystycznej Litolffa na twórczość koncertową Liszta, który zadedykował mu swój Koncert fortepianowy Es-dur.

Literatura: W.R. Griepenkerl Henry Litolff und die moderne Instrumentalmusik, „Neue Zeitschrift für Musik” XXVII, 1847; R. Prochazka Henry Litolff, „Neue Zeitschrift für Musik” LXXXVII, 1891; T.M. Blair Henry Charles Litolff (1818–1891). His Life and Piano Music, dysertacja University of Iowa, 1968.