Krupowicz, Stanisław

Krupowicz Stanisław, *25 XI 1952 Grodno, polski kompozytor. Studiował na Wydziale Matematyki i Mechaniki UW (dyplom 1976), w 1981 ukończył studia kompozytorskie u  W. Kotońskiego i T. Bairda w Akademii Muzycznej w Warszawie. W 1979 uczestniczył w letnich kursach kompozycji w Bayreuth, w 1982 w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadcie. W latach 1982–83 był stypendystą fundacji Fulbrighta, w Center for Computer Research in Music and Acoustics przy Stanford University w Kalifornii, gdzie studiował kompozycję i muzykę komputerową pod kierunkiem J. Chowninga i L. Smitha. W 1986 uzyskał Prix de Paris, nagrodę University Stanford na realizację utworu w IRCAM w Paryżu. W latach 1984–88 asystent naukowy w Stanford. W 1989 otrzymał stypendium B. Piaseckiej-Johnson i Stanford University na badania nad skrzypcami Stradivariusa, w 1989 tytuł doktora University Stanford. W latach 1991–92 odbył studia postdoktoranckie na Uniwersytecie w Glasgow w ramach stypendium fundacji Leverhulme’a. Nagrody: ASCAP 1985, II nagroda na międzynarodowym Konkursie Muzyki Komputerowej Newcomp, w 1987 wyróżnienie na 8. międzynarodowym Konkursie „Irino Prize”, w 1994 jego Fin de siècle na orkiestrę uzyskał III nagrodę na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu. W latach 1994–96 członek komisji repertuarowej międzynarodowego festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień. W 2019 laureat nagrody ZKP. Od 1996 wykłada kompozycję i muzykę elektroniczną w Akademii Muzycznej we Wrocławiu, gdzie w latach 2003–2020 był kierownikiem Studia Kompozycji Komputerowej. W 2005 był jednym z inicjatorów wrocławskiego festiwalu „Musica electronica nova”. W 2012 otrzymał tytuł profesora sztuk muzycznych.

Precyzja i logika myślenia, które być może skłoniły Krupowicza do studiów matematycznych, a później komputerowych, mają swe odzwierciedlenie w jego twórczości. Znajdujemy w niej zarówno inspirację muzyką Xenakisa (Epiphora), jak i próby zastosowania rozmaitych algorytmów (Easter Disloyalty of CD), materiał muzyczny skomponowany ściśle (Tempo 72), także z użyciem komputera (Ardo 4031). Krupowicz jest jednym z polskich pionierów muzyki tworzonej i wykonywanej z użyciem komputera. Środki warsztatowe w twórczości Krupowicza odwołują się ponadto do różnych epok historycznych: renesansu (Miserere), baroku (Oratorium na Boże Narodzenie), po dodekafonię czy neoklasycyzm. W różnych zestawieniach pojawiają się aluzje nie tylko do muzyki historycznej (Fin-de-siècle), ale także do jazzu. Krupowicz podejmuje w ten sposób swoistą grę z odbiorcą, którą określał mianem surkonwencjonanej, czyli analogicznie do surrealizmu mieszającej konwencje (zarówno kompozytorskie, jak i wykonawcze) i pozostawiającej słuchacza w niepewności co do ich pochodzenia. Z jednej strony mamy harmonikę dwunastodźwiękową i nowoczesną kolorystykę, z drugiej – harmonikę tonalną i polifonię, kontrasty rejestrów i ostrości barw instrumentalnych, wokalnych czy pochodzenia elektronicznego. W tym zakresie jego doświadczenie jest bardzo wielkie, w kilkunastu utworach pojawiają się środki elektroakustyczne, od taśmy, począwszy, przez live electronics, a na komputerze skończywszy, przy czym może on być nie tylko narzędziem kompozytorskim, ale i źródłem dźwięku. Zróżnicowanie dynamiki, komplikacja form i aluzyjność to cechy, które nadają muzyce Krupowicza wyrazistości i indywidualnego charakteru.

Literatura: A. Thomas Krupowicz Stanisław, w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, Second Edition, ed. S. Sadie, vol.13. Macmillan Publishers London Limited, Londyn 2001; A. Thomas Polish Music since Szymanowski, Cambridge: Cambridge University Press, 2005; Kompozytorzy polscy 1918–2000, vol. II, red. M. Podhajski, Gdańsk-Warszawa 2005; K. Baculewski Współczesność cz.2: 1975–2000, „Historia Muzyki Polskiej” VII, Sutkowski Edition, Warszawa 2012; A. Mądro Muzyka a nowe media. Polska twórczość elektroakustyczna przełomu XX i XXI wieku, Akademia Muzyczna, Kraków 2017.