Konieczny, Zygmunt

Konieczny Zygmunt, *3 I 1937 Kraków, polski kompozytor. W latach 1959–64 studiował kompozycję u S. Wiechowicza w PWSM w Krakowie. Zadebiutował w 1959 w krakowskim kabarecie Piwnica pod Baranami, z którym silnie związany był do 1967; skomponował wówczas wiele piosenek dla wykonawców Piwnicy, zwłaszcza dla E. Demarczyk, z którą współpracował od 1962. Jako kompozytor muzyki teatralnej zadebiutował Konieczny w 1959 muzyką do sztuki A. Millera Widok z mostu (reż. J. Grzegorzewski). Od 1963 był nieformalnie związany z Teatrem Starym w Krakowie, współpracował z wieloma najwybitniejszymi polskimi reżyserami. Konieczny komponuje również muzykę do filmów fabularnych (13), krótkometrażowych i animacji. Jest laureatem wielu nagród za piosenki, muzykę sceniczną i filmową. Prowadzi seminarium z muzyki teatralnej i filmowej w PWST w Krakowie.

Obfita i różnorodna twórczość Koniecznego odzwierciedla 3 obszary jego kompozycyjnych zainteresowań. Są to: piosenka literacka (nazywana też aktorską lub poetycką), muzyka teatralna i muzyka filmowa. Najbliższą naturze Koniecznego wydaje się jednak twórczość instrumentalno-wokalna, określana przez samego Koniecznego mianem piosenki literackiej. W powojennej historii polskiej piosenki kabaretowej Konieczny był jednym z pierwszych kompozytorów, który próbował
przełamać istniejące w niej konwencje, a tym samym nadać utworom pisanym dla kabaretu walor twórczości artystycznej. Punktem wyjścia dla kompozytorskich działań Koniecznego jest tekst literacki (najczęściej utwory wybitnych poetów, m.in.: Leśmiana, Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Baczyńskiego, Białoszewskiego) wraz z jego strukturą formalną, warstwą symboliczną i znaczeniową. Poprzez muzykę Konieczny stara się jak najdokładniej wydobyć wszystkie niuanse tekstu; tak więc muzyka w utworach Koniecznego jest rodzajem interpretacji tekstu literackiego. Ostatnim etapem działania Koniecznego jest praca z wykonawcą, któremu kompozytor stawia cały szereg wymagań wokalno-aktorskich; komponuje najczęściej z myślą o konkretnym wykonawcy, wytyczając tym samym niewielki margines odchyleń od zaplanowanego wzoru.

W muzyce teatralnej i filmowej Konieczny często przenosi swoje doświadczenia z pracy nad utworami wokalno-instrumentalnymi; specyfika form filmowych i teatralnych stwarza dodatkowe możliwości penetracji kompozytorskiej, zwłaszcza w zakresie formy muzycznej, brzmienia i harmoniki. Muzyka Koniecznego posiada charakterystyczny, łatwo rozpoznawalny styl, którego oryginalność tkwi w sposobie doboru i syntezie różnych (w zasadzie dość tradycyjnych) elementów muzycznych (skala dur-moll i skale modalne, swobodne zestawienia akordów, ostinatowa melorytmika, krótkie, urywane motywy melodyczne), które ostateczną jakość uzyskują poprzez ekspresję wykonawcy bądź w kontekście całości formy teatralnej lub filmowej.

Literatura: J. Wnuk-Nazarowa Pieśni i muzyka teatralna Zygmunta Koniecznego, w: Krakowska szkoła kompozytorska 1888–1988, red. T. Malecka, Kraków 1993.