Huneker, James Gibbons

Huneker [h´an^ek^er] James Gibbons, *31 I 1857 Filadelfia, †9 II 1921 Nowy Jork, amerykański krytyk i pisarz muzyczny. Studiował grę na fortepianie u G. Mathiasa, E. Neuperta i R. Joseffy’ego. W latach 1888–98 jako asystent Joseffy’ego uczył gry na fortepianie w National Conservatory w Nowym Jorku. Od 1889 do końca życia był krytykiem muzycznym, publikując artykuły w prasie, głównie nowojorskiej („Musical Courier” – 1889–1902; „Recorder” – 1891–95; „Morning Advertiser” – 1895–97; „Town Topics” – 1897–1902; „New York Sun” – 1900–02; „Philadelphia Press” – 1917–18; „New York Times” – 1918–19; „New York World” – 1919–21). W „New York Sun” pisał również o teatrze (1902–04), sztukach pięknych (1906–12) oraz ogólnie o sztuce (1916–17), a w magazynie „Puck” redagował kolumnę poświęconą wszystkim dziedzinom sztuki (1914–16).

Huneker był wybitnym krytykiem o dużych zasługach dla propagandy ówczesnej muzyki, a także innych dziedzin sztuki europejskiej na gruncie amerykańskim. Opublikował ponad 20 książek, przeważnie będących zbiorami jego artykułów; niektóre książki zawierają artykuły poświęcone problemom teatru (Iconoclasts 1905), literatury (Egoists 1909) i sztuk pięknych (Promenades of an Impressionist 1910). Dla muzykologii szczególne znaczenie ma jego monografia Chopina, podzielona stereotypowo na część biograficzną i twórczość, ujętą wg gatunków i rozpatrywaną z punktu widzenia pianisty. W pracy tej Huneker zamieścił uwagi i wskazówki wykonawcze, własne opinie na temat wykonywania poszczególnych utworów Chopina; m.in. wysoko oceniał wydanie K. Klindwortha, dając tym samym wyraz swym upodobaniom do ideałów brzmieniowych neoromantyków. Jakkolwiek z niektórymi uwagami wykonawczymi Hunekera trudno się zgodzić, stanowią one cenny materiał dla badania upodobań estetycznych i wykonawczych. Pod względem stosunku do twórczości Chopina książka Hunekera stanowi pewien postęp w porównaniu z wcześniejszymi monografiami. Brak tu wprawdzie głębszej analizy utworów, a sądy wartościujące pozbawione są na ogół uzasadnienia, lecz Huneker dostrzegał nowatorstwo Chopina, polegające na wyprzedzeniu przemian, jakie zaszły w muzyce 2 poł. XIX w.; nie doceniał jednak – podobnie jak wcześniejsi autorzy – jego ostatnich utworów, zwłaszcza Sonaty op. 65. Zauważał także mistrzostwo Chopina w kształtowaniu wielkich form. Huneker jest autorem analityczno-historycznych komentarzy do wydania dzieł wszystkich Chopina G. Schirmera. W latach 1902–1908 księgarnia Gubrynowicza i Schmidta we Lwowie wydała Etiudy, Preludia op. 28, Nokturny i Ballady z komentarzem Hunekera (tłum. z języka ang. M. Finklówna).

Literatura: Letters of James Gibbons Huneker, red. J. Huneker, Nowy Jork 1922; Intimate Letters of James Gibbons Huneker, red. J. Huneker, Nowy Jork 1924; B. De Casseres James Gibbons Huneker, Nowy Jork 1925; F. Hoesick Szopen po amerykańsku, „Wiadomości Muzyczne” 1925 nr 1; H.L. Mencken Huneker. A memory, w: Modern American Prose, Nowy Jork 1934; A.T. Schwab James Gibbons Huneker. Critic of the Seven Arts, Stanford (Kalifornia) 1963 (zawiera wykaz książek Hunekera, obszerną bibliografię i notę o źródłach); J. Methuen-Campbell Huneker on Chopin – Elitist or Educator?, w: Chopin 1810–2010. Ideas – Interpretation – Influence, Warszawa 2017