Hayne van Ghizeghem

Hayne van Ghizeghem [~fan ch’yz^ech^em], Ayne, Haine, Scoen H., *ok. 1445 prawdopodobnie Ghiseghem (k. Gandawy), †między 1472 a 1497, burgundzki kompozytor, śpiewak, instrumentalista (lutnista?).

Przebywał na dworze ks. Karola Charolais (późn. Karola Śmiałego). W 1456 książę polecił go opiece śpiewaka dworskiego Constansa z Utrechtu, u którego Hayne zapewne uczył się muzyki. Od 2 połowy 1467 do 6 VII 1472 imię Haynego występowało w spisie śpiewaków i dworzan w księgach rachunkowych dworu burgundzkiego. W źródłach literackich z 1468 odnotowano pobyt Haynego w Cambrai, gdzie miał wystąpić razem z Robertem Mortonem jako instrumentalista. Wraz z dworem brał udział w wyprawach wojennych Karola: w 1468 w wyprawie przeciwko Liège (?), w 1472 w oblężeniu Beauvais. Dalsze losy Haynego nie są znane. Brak wzmianek o Haynem w aktach dworskich mógłby świadczyć, że zmarł on w czasie oblężenia, zaś zwiększenie liczby nieznanych przed 1480 kompozycji w rękopisach pochodzących z dworu francuskiego mogłoby sugerować, że w latach 80.i 90. przebywał na dworze francuskim; żadna z tych hipotez nie ma potwierdzenia w źródłach. Na podstawie wzmianki G. Crétina w poemacie na śmierć Ockeghema z 1497 można przypuszczać, że Hayne zmarł niedługo przed 1497.

Pieśni Haynego przekazane były w wielu rękopisach różnej proweniencji z XV i XVI w., a także w źródłach późniejszych (m.in. jako opracowania) z zaznaczeniem autorstwa, z inną atrybucją lub anonimowo. Niektóre (Alez regretz i De tous biens plaine) zachowały się w 25 przekazach rękopiśmiennych i drukowanych. Kilka pieśni służyło jako osnowa dla kompozycji innych autorów (np. De tous biens plaine u L. Compère’a, H. Isaaca, Josquina des Prés i innych). Twórczość Haynego, wyłącznie świecka, ograniczona do pieśni polifonicznych z tekstami francuskimi, reprezentuje dojrzały styl szkoły burgundzkiej. Pieśni te charakteryzuje trójgłos, przewaga metrum parzystego, dyskantowa koncepcja głosowa, jednolitość tonalna, umiarkowane użycie imitacji, ukształtowania rondowe. Hayne był – obok A. Busnoisa – jednym z głównych przedstawicieli chanson burgundzkiej, a niektóre jego utwory stanowią klasyczne przykłady tego gatunku (np. Alez regretz, Mon souvenir, De tous biens plaine).

Literatura: O. Gombosi Ghizeghem und Compère. Zur Stilgeschichte der burgundischen Chanson, w: Studien zur Musikgeschichte, ks. pam. G. Adlera, Wiedeń 1930, przedr. 1971; F. Feldmann Zwei weltliche Stücke des Breslauer Codex 2016, „Zeitschrift für Musikwissenschaft” XIII, 1930–31; J. Marix Hayne van Ghizeghem. Musician at the Court of the 15th-century Burgundian Duke, „The Musical Quarterly” XXVIII, 1942; B.R. Posner Life and Works of Hayne van Ghizeghem, Princeton 1972 (dysertacja).