Gruszczyński, Stanisław

Gruszczyński Stanisław, *6 I 1891 Ludwinowo (k. Wilna), †3 II 1959 Milanówek (k. Warszawy), polski śpiewak (tenor bohaterski). Rozpoczynał karierę jako piosenkarz. Po krótkotrwałej nauce śpiewu w Sosnowcu (u B. Strzyżykowskiego) i Warszawie (u S. Dudzińskiego) występował w sezonie 1915/16 w warszawskim Teatrze Nowości w repertuarze operetkowym (Polska krew Nedbala, Baron cygański i Zemsta nietoperza Straussa, Piękna Helena Offenbacha). W 1916 debiutował jako Radames w Aidzie Verdiego w Operze Warszawskiej, której członkiem był do 1931 i w latach 1936–38. Wykonywał tam głównie partie tenorowe, m.in. w Walkirii, Holendrze tułaczu, Lohengrinie i Parsifalu Wagnera, Halce Moniuszki, Carmen Bizeta, Otellu Verdiego, Dziewczynie z Zachodu Pucciniego oraz w prapremierach Hagith Szymanowskigo i Zygmunta Augusta Joteyki. Od 1917 śpiewał na scenach niemieckich (wielki sukces w Hamburgu), następnie w Lizbonie, Madrycie i Barcelonie (1921), w teatrach włoskich (1923), m.in. w mediolańskiej La Scali, w Pradze (1924, 1927, 1930), Bukareszcie (1925–26), Belgradzie (1926) i Sofii (1927). Występował także w polskich filmach (m.in. Ziemia obiecana, 1927, i Księżna Łowicka, 1931) oraz w warszawskich teatrach rewiowych (1931–33). Po II wojnie światowej był pracownikiem Domu Kultury w Grodzisku Mazowieckim (1947–50) i konsultantem Opery Warszawskiej (1950–57). W roku 1955 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Gruszczyński dysponował mocnym głosem o czystej, metalicznej barwie. Szczególnie dobrze prezentował się w partiach wagnerowskich. Operował szeroką skalą środków wyrazu, śpiewając także z powodzeniem partie liryczne oraz występując w operach współczesnych. Brak gruntownego wykształcenia śpiewaczego równoważył nieprzeciętną muzykalnością i temperamentem wykonawczym. Jednak nadmierne szafowanie głosem oraz brak systematycznej pracy przyczyniły się do przedwczesnego załamania się jego wielkich możliwości.