Gawara, Walentyn

Gawara, Gavara, Walentyn, Valentinus, także W. Gawara-Gutek, polski kompozytor. Brak bliższych danych o życiu Gawary. Odnaleziono jedynie dwa jego motety; jeden z nich zapisany został prawdopodobnie w latach 70. XVI w., co w przybliżeniu określa czas działalności Gawary, fakt zaś, że oba motety są przeznaczone na niskie głosy i zachowały się w rękopisie kapeli rorantystów, wskazuje na związek kompozytora z tym zespołem. Zmarły w 1652 J. Brożek zanotował, że Gawara wyróżniał się kiedyś działając jako signator (czyli nauczyciel pomocniczy, być może śpiewu) w Gimnazjum Krakowskim przy kościele Mariackim.

Oba motety Gawary oparte są na chorałowym cantus firmus w równych wartościach, który w jednym utworze umieszczony jest w basie, a w drugim – w tenorze. W Per merita… poszczególne odcinki powstałej najpóźniej w XIV w. antyfony o św. Wojciechu oddzielane są pauzami, w czasie których melodia cantus firmus przechodzi przez pozostałe głosy; stąd technika utworu zbliża się do przeimitowanej.

Literatura: J. Reiss Książki o muzyce od XV do XVII wieku w Bibliotece Jagiellońskiej, Kraków 1924; A. Chybiński Walentyn Gawara-Gutek, „Przegląd Muzyczny” nr 11 i 12, 1927; Katalog tematyczny rękopiśmiennych zabytków dawnej muzyki w Polsce, t. 2, Zbiory muzyczne proweniencji wawelskiej, z. 1, wyd. E. Głuszcz-Zwolińska, z. 4, wyd. Z. Surowiak, Kraków 1969, 1974 (zawierają incipity zach. głosów obu utworów); T. Jasiński Próba eksplikacji imponderabiliów techniki kompozytorskiej na przykładzie polifonii sakralnej kompozytorów polskich drugiej połowy XVI wieku, „Muzyka” XXXV, 1990; K. Morawska Renesans, 1500–1600, Warszawa 1994; M. Wysocki Modalności dzieł motetowych kompozytorów polskich XVI wieku, dysertacja, Uniwersytet A. Mickiewicza w Poznaniu, 2021.