Ganassi, Silvestro di

Ganassi dal Fontego Silvestro di, *ok. 1492 Fontego (k. Wenecji), †po 1542, włoski flecista i wiolista, pedagog. W 1535 był muzykiem signorii weneckiej.

Dzieła Ganassiego to podręczniki gry na flecie (Fontegara) i na wiolach da gamba (dwa pozostałe). W pierwszym autor omawia sposób palcowania, zadęcia (też podwójne zadęcie) i właściwego użycia oddechu. Podkreśla wpływ tych elementów na uzyskanie czystej intonacji, zróżnicowań dynamicznych i efektów gry pełnej ekspresji. Ukazuje, jak przybliżyć się do ideału brzmieniowego, jakim jest dla niego głos ludzki. Uczy wykonania trylów półtonowych, całotonowych i tercjowych oraz przedstawia ich zróżnicowane walory wyrazowe. Skala, którą operuje, przekracza dwie oktawy. Ponadto Ganassi obszernie omawia improwizacyjne ornamentowanie linii melodycznej, przytaczając wiele figur diminucyjnych (egzemplarz druku zachowany w Wolfenbüttel zawiera ponad 170 pisanych ręką Ganassiego dalszych przykładów w tym zakresie). Dzięki tej części Fontegara stanowi cenne źródło poznania nie tylko sposobu gry na flecie w 1. połowie XVI w., ale także ówczesnej praktyki wykonawczej w ogóle. Dwuczęściowa szkoła Ganassiego na gamby, obok opisu instrumentów, zawiera wskazówki na temat techniki lewej ręki (chwyty dochodzące do wysokich pozycji, technika wibrato), różnych sposobów smyczkowania oraz na temat gry solowej, w zespole wiol i towarzyszenia śpiewakom. Omawiany jest w niej również sposób intawolowania na wiolę utworów wokalnych. W cz. 1 zamieścił też Ganassi 4 ricercary solowe swojej kompozycji, a w cz. 2 dalsze 4 oraz jedno opracowanie madrygału na solo wokal i wiolę.

Literatura: R. Eitner Schulwerke von 1535… (zawiera 5 utworów z Fontegary), „Monatshefte für Musikgeschichte” XX, 1888; E. Albini La Viola da gamba in Italia, „Revista Musicale Italiana” XXVIII, 1921; A. Moser Geschichte des Violinspiels, Berlin 1923; A. Dolmetsch The Interpretation of the Music of the 17th and 18th Centuries, Londyn 1915, 2. wyd. 1944; J. Wolf Handbuch der Notationskunde, t. 2, (zawiera 2 ricercary z Lettione seconda), Lipsk 1919; J. Bacher Die Viola da gamba (zawiera 5 ricercarów), Kassel 1932; E. Ferand Die Improvisation, Zurych 1938; A. Einstein The Italian Madrigal, t. 2, Princeton 1949; I. Horsley Improvised Embellishment in the Performance of Renaissance Polyphonic Music, „Journal of the American Musicological Society” IV, 1951; G. Reese Music in the Renaissance, Nowy Jork 1954, zrewid. 2. wyd. 1959; H. Peter An Introduction to Ganassi’s Treatise on the Recorder, “The Consort” XII, 1955; D. Kämper Studien zur Instrumentalen Ensemblemusik des 16. Jahrhunderts in Italien, „Analecta Musicologica” X, 1970; H.M. Brown Embellishing Sixteenth-Century Music, Londyn 1976; R. D. Bodig S. Ganassis “Regola Rubertina” – Revelations and Questions, “ Journal of Viola da Gamba Society of America” XIV, 1977; I. Gammie Ganassi: Regola Rubertina (1542). Lettione Secunda (1543). A Synopsis of the Text relating to the Viol, „Chelys” VIII, 1978–1979; M.V. Hulse Sixteenth-Century Embellishment Styles with Emphasis on Vocal-Ensemble Application, dysertacja, Stanford University, 1988; H.W. Myers Renaissance Viol Tunings: A Reconsideration, „Journal of the Viola da Gamba Society of America” XLIV, 2007; T. Drescher Bellezza e bontà. Zur Transformation klanglicher Konzeptionen um 1500 am Beispiel der Viola da gamba in Italien – eine Einleitung, „Basler Jahrbuch für historische Musikpraxis” XXXV–XXXVI, 2011–2012; T. Hirsch Nachweisorientierte Rekonstruktion einer Renaissance-Viola da gamba nach Silvestro Ganassi, „Basler Jahrbuch für historische Musikpraxis” XXXV–XXXVI, 2011–2012; M. Kirnbauer Ganassi im Kontext – Bemerkungen zur Biographie von Silvestro Ganassi und seinem musikalischen Umfeld, „Basler Jahrbuch für historische Musikpraxis” XXXV–XXXVI, 2011–2012; M. Papiro Praticar l’armonia. Das Titelbild der Regola Rubertina von Silvestro Ganassi, „Basler Jahrbuch für historische Musikpraxis” XXXV–XXXVI, 2011–2012; M. di Pasquale Silvestro Ganassi: a documented biography, „Recercare” XXXI, 2019; D. Titan The Origins of Instrumental Diminution in Renaissance Venice, dysertacja, Universiteit Utrecht, 2019; D. Titan The printing of Silvestro Ganassi’s Fontegara: a comparative survey of the extant copies, „Recercare” XXXIV, 2022.