Young [jaŋ] Lester Willis, Pres, Prez, *27 VIII 1909 Woodville (Missisipi), †15 III 1959 Nowy Jork, amerykański saksofonista jazzowy. Pochodził z muzykalnej rodziny, od dzieciństwa uczył się pod kierunkiem ojca, muzyka amatora, gry na perkusji, a także na skrzypcach i trąbce; od ok. 13. roku życia grał na saksofonie altowym. Do 1927 występował z rodzinnym zespołem, najpierw w Nowym Orleanie, później w Minneapolis, na imprezach i zabawach karnawałowych. W 1928 rozpoczął samodzielną karierę w zespole The Bostonians A. Bronsona; wybrał wówczas ostatecznie saksofon tenorowy. W latach 1930–32 doskonalił umiejętności muzyczne, występując z różnymi formacjami i muzykami, m.in. z Blue Devils i Thirteen Original Blue Devils W. Page’a, z E. Barefieldem, Ch. Christianem. W 1933 osiadł w Kansas City, centrum krystalizowania się wczesnego stylu swingowego; Young przyswoił go w następnych latach podczas tras koncertowych m.in. z big-bandami F. Hendersona (1933–34), a także B. Motena, J. „Kinga” Olivera, A. Kirka. W zespole Hendersona zetknął się z C. Hawkinsem, reprezentującym odmienną koncepcję stylu gry na saksofonie tenorowym, w 1934 na krótko podjął współpracę z C. Basiem, a po jej wznowieniu w 1936 stał się jednym z czołowych instrumentalistów i współtwórcą charakterystycznego brzmienia big-bandu i comb Basiego (współpracował z nim do XII 1940, następnie w latach 1943–44, później jako muzyk gościnny w latach 1952–54 i w 1957 – udział w Newport Jazz Festival). Po pierwszych nagraniach w X 1936 z kwintetem Basiego i wokalistą J. Rushingiem (Shoe Shine Boy/Swing), przyjętych z zaciekawieniem przez jazzmanów i słuchaczy, wzrosła popularność Younga. Swoją pozycję w środowisku jazzowym umocnił też owocną współpracą m.in. z T. Wilsonem, B. Goodmanem, J. Hodgesem i B. Holiday; dzięki wielu znakomitym nagraniom z przełomu lat 30. i 40. XX w., zwłaszcza z zespołami Basiego (Lester Leaps in, 1939) i B. Holiday (All of Me, 1941), Young zaczął się cieszyć uznaniem (szczególnie wśród muzyków wczesnego bebopu), mimo kontrowersji wywołanych specyficznym brzmieniem instrumentów i niekonwencjonalnym sposobem bycia. Od 1941 Young prowadził (także wspólnie z bratem Lee Youngiem, perkusistą) własne zespoły, z którymi koncertował w Nowym Jorku i Los Angeles, współpracował też (od 1942) z N. „King” Cole’em. W 1944 zwyciężył w ankiecie czasopisma „Down Beat” w kategorii saksofonista tenorowy i zagrał w filmie muzycznym Jammin’ the Blues (reż. G. Mili); w IX został powołany do służby wojskowej, przerwanej pobytem w szpitalu i półrocznym aresztem za używanie narkotyków (to traumatyczne doświadczenie, podszyte rasizmem, zaciążyło na osobowości Younga w okresie powojennym). W X 1945 powrócił jednak do studia nagraniowego z własnym combem i w znakomitej formie artystycznej (These Foolish Things, Lester Blows Again). Od 1946 występował regularnie w koncertach Jazz at the Philharmonic N. Granza oraz z własnymi zespołami; od końca lat 40. współpracował najczęściej z trębaczem J. Drakes’em, a także m.in. z J. Jones’em, R. Brownem, M. Roachem, O. Petersonem (I Can’t Get Started, 1952), H. Silverem (A Foggy Day, 1953), H. Ellisem, B. Kesselem. Wielokrotnie koncertował w Europie (m.in. 1956, 1959).
Young należy do najwybitniejszych postaci w historii jazzu. Świadomie nawiązując do muzyków reprezentujących – także pośrednio – tradycję „białej szkoły Chicago”, o klasycznej technice gry i lekkim brzmieniu, tj. do F. Trumbauera (grającego na tzw. saksofonie C-melody), L. Buda Freemana i J. Dorseya, stworzył i wylansował w latach 30. odrębny styl gry na saksofonie tenorowym, opozycyjny wobec gry C. Hawkinsa i jego „satelitów” (szczególnie H. Evansa, z którym Young rywalizował w big-bandzie Basiego). Brzmienie instrumentalne Younga, często krytykowane (i zwalczane, np. przez członków orkiestry F. Hendersona), było lekkie, delikatne, eteryczne, o jasnej barwie; odbierano je jako nikłe w porównaniu z agresywnym, ciemnym tonem hawkinsowskim, zwłaszcza że Young niemal nie stosował wibrata. Young mistrzowsko rozwinął, zaczerpnięty od Trambauera, sposób myślenia o formie muzycznej jako o przemyślanej, zwartej konstrukcji, opartej na motorycznej ewolucyjności wyrazistych motywów układanych w logicznie frazowane sekwencje (Lady Be Good, 1936), o dużych walorach melodycznych. Styl zmodyfikował częściowo w latach 40., pogłębiając ton, wprowadzając wibrato, blue notes i silniejsze kontrasty w kształtowaniu fraz (Bebop Boogie, 1948). Z uwagi na awangardową w erze swingu koncepcję brzmienia, improwizacji i ekspresji (subtelność, narracyjność, spokój, odprężenie), Young określany jest mianem prekursora modern jazzu (do wpływu Younga przyznawali się m.in. Ch. Parker i D. Gordon), zwłaszcza coolu; do najbardziej znanych kontynuatorów jego stylu należą m.in. S. Getz, L. Konitz, W. Marsh, Z. Sims.
Literatura: W. Burckhardt, J. Gerth Lester Young. Ein Porträt, Wetzlar 1959; J.G. Jepsen A Discography of Lester Young, Brande 1959, 2. wyd. Kopenhaga 1968; V. Franchini Lester Young, Mediolan 1961; R.A. Luckey A Study of Lester Young and His Influence upon His Contemporaries, Ann Arbor 1984; L. Porter Lester Young, Boston 1985, 2. wyd. Ann Arbor 2005; F. Büchmann-Møller You Got to Be Original, Man! The Music of Lester Young oraz You Just Fight for Your Life. The Story of Lester Young, Nowy Jork 1990; A Lester Young Reader, red. L. Porter, Waszyngton 1991; L. Delannoy Pres. The Story of Lester Young, Fayetteville 1993; D.H. Daniels Lester Leaps in. The Life and Times of Leser „Pres” Young, Boston 2002; D. Geliy Being Prez. The Life and Music of Lester Young, Nowy Jork 2007.
