logotypes-ue_ENG

Wielhorski, Józef

Biogram

Wielhorski Józef, hrabia, *1816 lub 1817 lub 1818 Rusinów (pow. przysuski, woj. mazowieckie), †II lub III 1892 San Remo, polski muzyk amator. Syn hr. Józefa Wielhorskiego i Salomei Dembińskiej. Nie ma wiadomości, u kogo rozpoczął naukę muzyki. W młodości zetknął się z utworami Mozarta i Chopina. Systematyczną naukę muzyki podjął w Berlinie u W. Tauberta, z którym później połączyła go dozgonna przyjaźń, kształcił się w Dreźnie i Lipsku (fortepian, wiolonczela), studiował też na uniwersytecie w Berlinie. Co najmniej od lat 30. pracował w dyplomacji rosyjskiej w Rzymie. Ożenił się w późnym wieku z M. Iżycką, lecz po kilku latach tragicznie zginął w San Remo. Zamierzał przekazać znaczną część swego majątku konserwatorium w Krakowie, z powodu przeszkód rodzinnych plan ten nie został zrealizowany.

Uporządkowanie twórczości Wielhorskiego nastręcza znaczne trudności; niektóre utwory wydawał równocześnie u różnych wydawców, nieraz w tym samym roku, publikował też wybrane z Bagatelles pojedyncze miniatury. Nie sięgał do form większych; posiadł sporą muzyczną wiedzę, posługiwał się bogatym zestawem środków kompozytorskich; chciał by jego muzyka była efektowna (dużo chromatyki, bogata faktura), zawodziła go jednak inwencja melodyczna; był pracowity i gorąco pragnął stworzyć własny styl, lecz z braku rzeczywistego talentu tego nie osiągnął; ulegał wpływom A. Henselta, F. Kalkbrennera (Deux impromptus op. 5), I. Moschelesa (Chant sans paroles op. 9), S. Thalberga, F. Liszta (Ballada op. 12) i F. Chopina (Pensées fugitives op. 15), choć według J. Kleczyńskiego bardzo starał się go nie naśladować. Jego utwory uchodziły za bardzo trudne technicznie, wymagały dużej dłoni; radził sobie z nimi dobrze chyba tylko A. Zarzycki, przyjaciel Wielhorskiego. Dobrą opinię o kompozycjach Wielhorskiego wystawił J. Sikorski.

Literatura: listy różnych osób do Wielhorskiego w Rzymie, przechowywane w Centralnym Państwowym Archiwum Literatury i Sztuki w St. Petersburgu; [J. Sikorski] Kronika Literacka, „Biblioteka Warszawska” 1853 nr 4; „Głos” z 5 III 1892 (zawiadomienie o śmierci); J. Kleczyński Józef Wielhorski, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1894 nr 32–35 (zawierają katalog dzieł i ich recenzje).

Kompozycje

Sześć mazurków op. 1 na fortepian, wyd. przed 1857

Trois nocturnes op. 2 na fortepian, wyd. przed 1857

Quatre danses de bal[l] op. 3 na fortepian, wyd. przed 1857

Huit mazureks op. 4 na fortepian, wyd. przed 1857 Berlin Westphal

Deux impromptus op. 5 na fortepian, wyd. przed 1857

Deux études op. 7 oraz Caprices en forme de valses op. 8 na fortepian, wyd. Lipsk przed 1857 B & H

Grande valse mélancolique op. 6 na fortepian, wyd. przed 1857 Berlin Schlesinger

Chant sansparoles op. 9 na fortepian, wyd. przed 1857 Berlin Schlesinger

Fantazja op. 10 na fortepian, dedyk. W. Taubertowi, wyd. przed 1857 Lipsk Kistner

Deux nocturnes op. 11 na fortepian, wyd. przed 1857

Ballada op. 12 na fortepian, wyd. przed 1857

Grande fantaisie sur le Pirata op. 13 na fortepian, na motywach z opery V. Belliniego, oraz Troisième impromptu op. 14, wyd. Lipsk przed 1857 B & H

Pensées fugitives op. 15 na fortepian, wyd. Lipsk przed 1857 Hofmeister, także Warszawa 1840 Sennewald

Romance varié op. 16 na fortepian, wyd. Lipsk przed 1857 Kistner

Trois études op. 17 na fortepian, wyd. Lipsk przed 1857 Hofmeister

Grande marche op. 18 na fortepian, wyd. Berlin przed 1857 B & B

Souvenirs de voyage. Morceaux détachés op. 19 na fortepian, b.m.r.

Deuxième grande marche op. 20 na fortepian, wyd. przed 1857

Deux valses op. 21 na fortepian, wyd. przed 1857

Troisième grande marche op. 22 oraz Dwie melodie op. 23 na fortepian, wyd. Lipsk przed 1857 Hofmeister, także Warszawa Friedlein

Mazurek Fis-dur op. 24 na fortepian, wyd. Lipsk 1859 Gumprecht, także Warszawa Sennewald

Quatrième grande Marche op. 25 na fortepian

Walc op. 26 na fortepian

Mazurek op. 27 oraz Mélodie en forme d’étude op. 28 na fortepian, dedyk. T. Woyciechowskiemu, wyd. Lipsk ok. 1852 Siegel, op. 28 także Warszawa [1858] Sennewald

Cinquième Marche op. 29, oprac. na fortepian oraz Grande marche symfonique op. 30, dedyk. siostrze, księżnej Giedroyć, oprac. na fortepian na 4 ręce, obie Warszawa [ok. 1860] Sennewald

Mazourka op. 31 na fortepian, wyd. Berlin [1868] B & B

Valse-capriccio op. 32 oraz Bagatelles op. 34 na fortepian, wyd. Moguncja [1868] Schott

Septième grande Marche op. 33 na fortepian, dedyk. A. Zarzyckiemu, wyd. Berlin przed 1868 Simrock

Sixième nocturne op. 36 na fortepian, wyd. Warszawa b.r. Sennewald

Mazurka pathétique op. 37 oraz Deuxième Valse-capriccio op. 38 na fortepian, wyd. Wiedeń b.r. Bösendorfer

Bagatelles op. 39 na fortepian, wyd. Warszawa ok. 1870 Sennewald

Deux mélodies en forme d’études op. 40 oraz Deux bagatelles op. 41 na fortepian, wyd. Berlin [ok. 1875] Challier

Bagatelles op. 42 na fortepian, wyd. Berlin 1842 Schlesinger, z tego nr 2 (Andantino arioso) wyd. w „Echu Muzycznym” 1881 nr 7

Deux impromptus op. 43 oraz Deux valses op. 44 na fortepian, wyd. Warszawa ok. 1877 (najpóźniej 1879) Sennewald

Capriciosetto, morceau de salon op. 45 oraz Dwa mazurki op. 46, wyd. Warszawa ok. 1890 Gruszecki, nr 2 z op. 46 wyd. także w „Echu Muzycznym, Teatralnym i Artystycznym” 1894 nr 33

Bagatelles op. 47 oraz Troisième Valse-capriccio op. 48 na fortepian, wyd. Wiedeń ok. 1877 Kratochwill, także Warszawa Hoesick

Nowy mazurek do śpiewu na głos i fortepian, sł. hr. Aleksandrowicz oraz Wieniec z bławatków na głos i fortepian, sł. L. Górski, wyd. Warszawa 1841 Sennewald.