Wesołowski Franciszek, *10 I 1914 Borki (pow. Chełmno), †31 VII 2007 Łódź, polski teoretyk muzyki, organista i pedagog. Studiował w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie u B. Rutkowskiego (organy) i K. Sikorskiego (teorię muzyki, kompozycję), w 1947 uzyskał dyplomy w zakresie gry na organach i teorii muzyki w PWSM w Łodzi. W latach 1936–39 był organistą w szpitalu św. Ducha w Warszawie oraz nauczycielem chorału gregoriańskiego w Seminarium Duchownym ks. Marianów na Bielanach; od 1939 do 1941 pracował jako organista kościoła oo. Jezuitów oraz był opiekunem społecznym Rady Głównej Opiekuńczej; należał do Związku Walki Zbrojnej (później Armii Krajowej). W latach 1945–47 był nauczycielem organów i przedmiotów teoretycznych w szkole muzycznej II stopnia w Bydgoszczy. Od 1947 mieszkał w Łodzi, gdzie pracował jako organista w kościele garnizonowym św. Ducha (1948–50), nauczyciel w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej (1950–53 pełnił funkcję dyrektora tej szkoły), dyrektor Państwowej Podstawowej Szkoły Muzycznej oraz Państwowego Liceum Muzycznego (1953–57). Od 1949 był związany z Państwową Wyższą Szkołą Muzyczną (obecnie Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów) w Łodzi, w latach 1957–78 prorektor tej uczelni, od 1960 do 1980 kierownik Katedry Kompozycji i Teorii Muzyki, w latach 1978–80 dziekan Wydziału Kompozycji i Teorii Muzyki. W 1999 otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej w Łodzi. Odznaczony m.in.: Krzyżem Kawalerskim (1964), Krzyżem Oficerskim (1976) oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1995), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2001).
Jako jeden z pionierów badań nad wykonawstwem muzyki dawnej w Polsce Wesołowski opublikował ok. 80 artykułów na ten temat, zorganizował w Akademii Muzycznej w Łodzi 5 międzynarodowych sesji naukowych pod wspólnym tytułem Obecny stan badań nad wykonawstwem muzyki dawnej (1978, 1981, 1983, 1985, 1987), a także przyczynił się do powstania (1994) i rozwoju Katedry Organów, Klawesynu i Muzyki Dawnej w tejże uczelni. Największe znaczenie w jego dorobku teoretycznym mają jednak podręczniki i opracowania metodyczne z zakresu harmonii, kontrapunktu, praktyki basso continuo, kształcenia słuchu i podstaw teoretycznych muzyki.
Literatura: Arcana musicae, księga prac dedykowanych F. Wesołowskiemu z okazji 85-lecia urodzin, red. M. Szoka, Łódź 1999; A. Bęben, E. Kowalska-Zając, M. Szoka Łódzkie środowisko kompozytorskie 1945–2000. Leksykon, Łódź 2001; L. Cieślak Profesor Franciszek Wesołowski, Łódź 2004.
Kompozycje:
Instrumentalne:
Wariacje na organy solo, 1937–38
Kwartet smyczkowy, 1938
Allegro sonatowe na organy solo, 1939
Fantasia e fughetta na organ solo, 1939
50 preludiów chorałowych na organy solo, 1993–2000, wyd. jako Preludia chorałowe, t. 1-2, Łódź 2019
30 małych preludiów i fug na organy solo, 1994
18 drobnych utworów na organy solo, 1996–2000
Wokalne i wokalno-instrumentalne:
Pieśń do św. Cecylii na chór a cappella, 1933
Msza łacińska na chór a cappella, 1935
Ecce Sacerdos magnus na chór i organy, 1942
Regina caeli laetare na chór i organy, 1942
Królu wieczności i czasu na chór i organy, 1988
O Jezu mój, padam kornie na chór i organy, 1998
Matka na chór a cappella, sł. K. Wojtyła, 1999
Serce me płacze cicho, sł. kompozytor, 1999
liczne opracowania harmonizacji pieśni kościelnych
Prace:
Zasady muzyki, Kraków 1960, 9. wyd. 1998
Materiały do ćwiczeń harmonicznych, Kraków 1969, 3. wyd. 1996
Nauka harmonii, Łódź 1991, 8. wyd. 2019
Materiały do nauki o skalach muzycznych, Kraków 1997
Materiały do kształcenia słuchu z zasadami muzyki, Warszawa 1997
Basso continuo. Teoria i praktyka, Łódź 2002, 3. wyd. 2006
Rozwój systemu tonalnego dur-moll, Warszawa 2006
Nauka kontrapunktu, Warszawa 2008
artykuły:
Wprowadzenie do retoryki muzycznej, 2 cz., «Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej we Wrocławiu» nr 21, 1979 i nr 23, 1980
Uwagi na temat artykulacji w muzyce baroku, «Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej we Wrocławiu» nr 42, 1986
Barokowa „teoria afektów” w praktyce muzycznej, «Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej we Wrocławiu» nr 63, 1994
„Il transilvano” G. Diruty i znaczenie jego dzieła dla dzisiejszego wykonawcy, Kompozycje organowe Henry’ego Purcella oraz W poszukiwaniu artykulacji bachowskiej w grze na organach, «Organy i Muzyka Organowa» III, IV oraz VIII, w: «Prace Specjalne Akademii Muzycznej w Gdańsku» nr 20, 1980, nr 27, 1982 oraz nr 47, 1991
Stosunek słowa do muzyki w okresie renesansu, Kształt francuskich przedstawień operowych za Ludwika XIV i Ludwika XV oraz Wskazania Georga Muffata dla dzisiejszego wykonawcy, «Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej w Łodzi» nr 9, 1981, nr 14, 1987 oraz nr 20, 1991
Pièces de clavecin en concerts von J.Ph. Rameau als Beispiel der französischen Kammermusik für Klavier mit Begleitung anderer Instrumente, «Studien zur Aufführungspraxis und Interpretation der Musik des 18. Jahrhunderts» z. 22, Blankenburg (Harz) 1983
Französische Vokalornamentik in der ersten Hälfte des 18. Jahrhunderts, «Studien zur Aufführungspraxis und Interpretation der Musik des 18. Jahrhunderts» z. 31, Blankenburg (Harz) 1987
Mozarts Opern in polnischen Musiktheatern, «Studien zur Aufführungspraxis und Interpretation der Musik des 18. Jahrhunderts» z. 44, Blankenburg (Harz) 1991
Polnische Publikationen seit 1950 zur Aujführungspraxis des 18. Jahrhunderts, «Studien zur Aufführungspraxis und Interpretation der Musik des 18. Jahrhunderts» z. 43, Blankenburg (Harz) 1992
Polskie publikacje dotyczące muzyki baroku, „Canor” 1991 nr 1
Uwagi na temat tzw. „autentyczności” dzisiejszego wykonawstwa muzyki dawnej, «Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej w Poznaniu» nr 6, 1994
O znaczeniu łuku artykulacyjnego i hierarchii rytmicznej u W.A. Mozarta (na przykładzie Sonaty C-dur KV 545), «Muzyka Fortepianowa» XI, w «Prace Specjalne Akademii Muzycznej w Gdańsku» nr 56, 1998
Zadumanie nad scenicznym dziełem muzycznym francuskiego baroku, w: Muzyka w kontekście kultury, księga pamiątkowa M. Tomaszewskiego, red. M. Janicka-Słysz, T. Małecka i K. Szwajgier, Kraków 2001
Vorspiele i Zwischenspiele podczas wykonywania chorałów w liturgii ewangelickiej w ujęciu J.Ch. Kittela, w: Muzyka sztuką przezwyciężania czasu, księga pamiątkowa W. Rudzińskiego, red. M. Demska-Trębacz, Warszawa 2003
Praktyka alternatim w liturgii chrześcijańskich kościołów Europy Zachodniej, «Wokalistyka i Pedagogika Wokalna» z. 4, Wrocław 2005
Retoryka gestu, czyli ruch sceniczny w barokowym teatrze francuskim, «Wokalistyka w Polsce i na Świecie» z. 4, Wrocław 2006
