Walcker, Johann Eberhard
Walcker [w’alker] Eberhard Friedrich, *3 VII 1794 Cannstatt, †2 X 1872 Ludwigsburg, niemiecki budowniczy organów, syn Johanna Eberharda. Szkolił się w warsztacie ojca. W 1820 przeniósł warsztat do Ludwigsburga. Szczególne uznanie przyniosły mu ukończone w 1833 organy w kościele św. Pawła we Frankfurcie n. Menem. Walcker otrzymał wówczas liczne nowe zamówienia; by sprostać wszystkim, rozbudował warsztat, który później został przekształcony w fabrykę organów. Pracował nad nowymi rozwiązaniami technicznymi i brzmieniowymi, pozostawiając realizację zamówień w rękach zaufanych pracowników. Przede wszystkim interesowały go problemy stabilnego dopływu powietrza; ok. 1840 zaprojektował nowy rodzaj wiatrownicy podłużnej, zwanej stożkową, który został szybko przejęty przez inne warsztaty, m.in. A. Cavaillé-Colla w Paryżu. Firma z biegiem lat wyspecjalizowała się w budowie dużych instrumentów. Eberhard Friedrich Walcker jako pierwszy niemiecki budowniczy organów budował instrumenty także za granicą: w kościele św. Piotra w Petersburgu (1839), w Bostonie (1863). W Niemczech zrealizował m.in. organy w kościele garnizonowym (1824) oraz szpitalnym (1839) w Stuttgarcie, w kościele św. Jerzego w Tybindze (1835), w kościele ewangelickim w Hoffenheim (1846), w katedrze w Ulm (1856), w synagodze we Frankfurcie n. Menem (1859), w Waldkirch (1869). Do końca 1871 wybudował 266 instrumentów. Wykształcił wielu uczniów, którzy kontynuowali jego doświadczenia, m.in.: C.G. Weiglego, G.F. Steinmeyera, A. Laukhuffa, J.N. Kuhna, W. Sauera, J.A. Marcussena; z wieloma z nich współpracował, realizując swoje projekty. Organy Eberharda Friedricha Walckera uważane są za wzorcowe organy romantyczne.
Budowniczymi organów byli również jego synowie: Heinrich (1828–1903), Friedrich (1829–1895), Carl (1845–1908), Paul (1846–1928) oraz Eberhard (1850–1926). Paul od 1892 pracował u W. Sauera, od 1894 był współwłaścicielem, a od 1916 właścicielem firmy W. Sauera, przyczyniając się do jej znacznego rozwoju. Kierując tą firmą, wybudował w 1913 organy w Jahrhunderthalle (obec. Hala Stulecia) we Wrocławiu; były to wówczas jedne z największych instrumentów na świecie, posiadały 5 manuałów, pedał i 200 głosów. Po śmierci Eberharda Friedricha Walckera jego synowie wybudowali instrumenty m.in. we Frankfurcie n. Menem (1873), w Rydze (1883) i Lipsku (sala Gewandhausu, 1884) oraz zrealizowali liczne projekty, także na ziemiach polskich, szczególnie zachodnich. Wśród nich wyróżniały się zbudowane w Warszawie: organy w katedrze św. Jana Chrzciciela (1878), w filharmonii (1901) oraz w luterańskim kościele św. Trójcy (1902). W 1972 część firmy, która działała na terenie byłego NRD, została znacjonalizowana; w 1990 stała się z powrotem własnością rodziny Walcker.
Literatura: J. Fischer Das Orgelbauergeschlecht Walcker in Ludwigsburg. Die Menschen, die Zeiten, das Werk, Kassel 1966; H. Fischer, Th. Wohnhaas Eberhard Friedrich Walcker (1794–1872) oraz W. Walcker-Mayer 200 Jahre Orgelbau Walcker, w: Orgelwissenschaft und Orgelpraxis. Festschrift zum zweihundertjahrigen Bestehen des Hauses Walcker, red. H. Eggebrecht, Murrhardt-Hausen 1980; W. Walcker-Mayer Walcker — Orgeln in Polen, «Organy i Muzyka Organowa» V, Gdańsk 1984; F. Moosmann, R. Schafer Eberhard Friedrich Walcker (1794–1872), księga pamiątkowa, Kleinblittersdorf 1994; J. Gołos Warszawskie organy, 3 t., Warszawa 2004; M. Zepf Die Freiburger Praetorius-Orgel — auf der Suche nach vergangenem Klang, Fryburg Bryzgowijski 2005.