Logotypy UE

Vierne, Louis

Biogram i literatura

Vierne [wjern] Louis, *8 X 1870 Poitiers, †2 VI 1937 Paryż, francuski organista i kompozytor. Mając bardzo słaby wzrok, uczył się w instytucie dla niewidomych w Paryżu, gdzie zdobył edukację ogólną i muzyczną (fortepian, skrzypce). Uczył się prywatnie kompozycji u C. Francka i za jego radą w 1886 podjął naukę gry na organach u L. Lebela. W 1888 wstąpił do konserwatorium w Paryżu do klasy organów (C. Franck, Ch. Widor). W 1894 zdobył Premier Prix, był asystentem Widora i jego następcą w kościele Saint-Sulpice. W 1900 został mianowany organistą w katedrze Notre Dame; sprawował tę funkcję przez 37 lat, przyczyniając się do znacznego podniesienia poziomu wykonawstwa muzyki kościelnej. Dwukrotnie starał się o posadę wykładowcy w konserwatorium, ale stanowiska tego nie otrzymał. Od 1912 uczył w Schola Cantorum, która została przekształcona później w Ecole C. Franck. Pomimo słabego zdrowia i dramatów osobistych (śmierć brata i syna na wojnie), uczestniczył aktywnie w życiu muzycznym Paryża. Zdobył uznanie jako organista, zarówno dzięki świetnej technice, jak i sztuce improwizacji. Zmarł w wyniku ataku serca podczas koncertu w Notre Dame. Vierne zasłynął przede wszystkim jako kompozytor muzyki organowej. Rozwinął gatunek symfonii organowej, wpisując się w tradycję Francka i Widora. Zainspirowany szerokimi możliwościami instrumentu A. Cavaillé-Colla, wprowadził nowe rozwiązania wykonawcze w zakresie gry na organach. Jego symfonie cechuje silna ekspresja i dążenie do wzmocnienia dramaturgii formy. Służy temu przede wszystkim ogromna różnorodność niuansów brzmieniowych i odważne pomysły harmoniczne. Vierne stosował na szeroką skalę chromatykę, która przyczynia się do zachwiania tonalności dur-moll; sprzyjały temu również: nagromadzenie dysonansowych współbrzmień, modalizmy i bitonalność. W zakresie formy Vierne odwoływał się do tradycyjnych modeli, a jednocześnie zmierzał do cyklicznej integracji dzieła, zarówno poprzez powiązanie motywiczne części, jak i ewolucyjne traktowanie materiału.

Literatura: In memoriam. Louis Vierne, red. H. Doyen, Paryż 1939; H. Doyen Mes leçons d’orgue avec Louis Vierne, Paryż 1966; Louis Vierne. Mes souvenirs, „L’Orgue”, 1970 nr 134 bis; B. Gavoty Louis Vierne. La vie et l’oeuvre, Paryż 1980; R. Smith Louis Vierne. Organist of Notre-Dame Cathedral, Hillsdale 1999.

Kompozycje

Instrumentalne:

orkiestrowe:

Symfonia op. 24, 1908

Poème op. 50, na fortepian i orkiestrę, 1925

Ballade op. 52, na skrzypce i orkiestrę, 1926

kameralne:

Kwartet smyczkowy op. 12, 1894

2 Pièces op. 5, na wiolonczelę i fortepian, wyd. Paryż 1895

Largo et canzonetta op. 6, na obój i fortepian, 1896

Sonata op. 23, na skrzypce i fortepian, 1906

Sonata op. 27, na wiolonczelę i fortepian, 1910

Kwintet fortepianowy op. 42,1917

Marche triomphale pour le centenaire de Napoléon 1er op. 46, na 3 trąbki, 3 puzony, kotły i organy, 1921

Soirs étrangers op. 56, na wiolonczelę i fortepian, 1928

na fortepian:

Feuillets d’album op. 9, zaginione

Suite bourguignonne op. 17, 1899

3 Nocturnes op. 34, 1916

Poème des cloches funèbres op. 39, 1916

Silhouettes d’enfants op. 43, 1918

Solitude op. 44, 1918

12 Préludes op. 36, wyd. Genewa 1921

Ainsi parlait Zarathoustra op. 49, 1922

Rhapsodie op. 25, na harfę, 1909

na organy:

Allegretto op. 1, wyd. Paryż 1894

Verset fugué sur „In exitu Israël” 1894

Prélude funèbre op. 4, wyd. Paryż 1896

symfonie — I op. 14, 1899, II op. 20, 1902, III op. 28, 1911, IV op. 32, 1914, V op. 47, 1924, VI op. 59, 1930

Communion op. 8, 1900

Messe basse op. 30, 1912

24 Pièces en style libre op. 31, 1913

Prélude fis-moll b. op., przed 1914

24 Pièces de fantaisie op. 51, 53–55, 1926/27

Triptyque op. 58, 1931

Messe basse pour les défunts op. 62, 1934

3 Improvisations, rekonstrukcja na podstawie nagrania w wyk. M. Duruflé, wyd. 1954

Wokalno-instrumentalne:

pieśni na głos i fortepian:

2 Mélodies op. 10, sł. P. Gobillard, M. Léna, 1896

3 Mélodies op. 11, sł. Th. Gautier, P. Verlaine, 1896

3 Mélodies op. 18, sł. P. Verlaine, L. de Lisie, 1897

Dors, chère Prunelle op. 19, sł. C. Mendès, 1898

3 Mélodies op. 13, sł. P. Verlaine, C. Timun, V. Hugo, 1899

3 Mélodies op. 26, sł. P. Verlaine, L. de Lisie, Villiers de l’Isle-Adam, 1903

Stances d’amour et de rêve op. 29, sł. Sully-Prudhomme, 1912

Spleens et détresses op. 38, sł. P Verlaine, 1916

5 Poèmes de Baudelaire op. 45, 1921

Poèmes de l’amour op. 48, sł. J. Richepin, 1924

4 Poèmes grecs op. 60, sł. A. de Noailles, 1930

na sopran/tenor i organy:

Ave verum op. 15, 1899

Ave Maria op. 3

Tantum ergo op. 2, na 1 lub 4 głosy i organy, 1886

na głos i organy/orkiestrę:

Les Angélus op. 57, sł. Jehan le Pauvre Moyne, 1929

na głos i orkiestrę:

Les Djinns op. 35, sł. V. Hugo, 1912

Psyché op. 33, sł. V. Hugo, 1914

Eros op. 37, sł. A. de Noailles, 1916

Dal vertice op. 41, na tenor i orkiestrę, sł. G. d’Annunzio, 1917

La Ballade du Désespéré op. 61, sł. H. Murger, 1931

***

Messe solennelle op. 16, na chór i 2 organów, 1900

Praxinoé op. 22, na głosy solowe, chór i orkiestrę, sł. A. Colin, 1905