Logotypy UE

Vargyas, Lajos

Biogram i literatura

Vargyas [w’ordiosz] Lajos, *1 II 1914 Budapeszt, †11 X 2007 Budapeszt, węgierski etnomuzykolog. W latach 1932–37 studiował muzykę ludową (pod kierunkiem Z. Kodálya) i kościelną w akademii muzycznej oraz filologię na uniwersytecie w Budapeszcie. W 1941 otrzymał na tymże uniwersytecie stopień doktora na podstawie dysertacji Aj falu zenei élete (‘życie muzyczne wioski Aj’). Jego zawodowe życie związane było z Budapesztem: w latach 1941–52 pracował w bibliotece uniwersyteckiej, od 1952 do 1967 był dyrektorem oddziału muzycznego w muzeum etnograficznym, w latach 1952–54 wykładał w instytucie etnografii na uniwersytecie. Od 1967 prowadził badania nad muzyką ludową na zlecenie Węgierskiej Akademii Nauk, którą kierował od 1970 do 1974, do emerytury w 1983 był konsultantem w instytucie muzykologii. W 1963 został nagrodzony przez akademię stopniem doktora nauk za pracę o balladach średniowiecznych. Vargyas należał do prekursorów w dziedzinie stosowania metod socjologicznych w badaniach nad folklorem muzycznym. Traktując folklor nie tylko jako zjawisko muzyczne, próbował ustalić jego genezę oraz uwarunkowania społeczne zachodzących w nim zmian, badał warstwę muzyczną i literacką węgierskich pieśni ludowych w powiązaniu z przekazami zachodnioeuropejskimi. Na szczególne uznanie zasługują rezultaty jego studiów porównawczych nad balladą. Vargyas zestawił przykłady muzyczne w fundamentalnej pracy Kodálya A magyar népzene.

Literatura: L. Vargyas Keritésen kivül, emlékek életembol (‘za ogrodzeniem, wspomnienia z mojego życia), Budapeszt 1993.

Prace

wyd. w Budapeszcie:

Aj falu zenei élete, 1941 (praca doktorska), pt. Egy felvidéki fału zenei vilâga — Aj, 1940 (muz. świat węg. wioski Aj, 1940’), 2. wyd. 2000

A magyar népzene (węgierska muzyka ludowa’), z Z. Kodâlyem, 1952, 15. wyd. 2003

A magyar vers ritmusa (‘rytm w poezji węgierskiej’), 1952

Röpülj, pâva, röpülj. Magyar népballadâk és balladâs dalok (‘leć pawiu, leć, węgierskie ballady ludowe i balladowy styl pieśni’), z I. Csanadim, 1954

Researches into the Mediaeval History of Folk Ballad, 1967 (zbiór 4 art. z 1. 1959—62)

A magyar népballada és Európa, 1976, tłum. ang. pt. Hungarian Ballads and the European Ballad Tradition, 1983

A magyarsâg népzenéje, 1981, 2002, tłum. ang. pt. Folk Music of Hungarians, 2005

Magyar népballadâk (‘węgierskie ballady ludowe’), 1994

***

artykuły w „Jahrbuch für Volksliedforschung”, JIFMC, „Deutsches Jahrbuch für Volkskunde”, SMASH, „Ethnographia”, „Acta ethnographica”

redakcje:

Studia memoriae B. Bartók sacra, z B. Rajeczkym, 1956, 2. wyd. 1957, tłum. ang. 1959

Z. Kodály Kôzélet, vallomâsok, zeneélet (‘życie publiczne, wyznania, życie muzyczne’), 1989

Z. Kodály Magyar zene, magyar nyelv, magyar vers (‘węgierska muzyka, język i poezja’), 1993