Vaillant, Jehan

Vaillant [wajˊaⁿ] Jehan, Johannes, francuski kompozytor, działający w 2. połowie XIV w. Ze wzmianki w anonimowym traktacie Règles de la seconde rhétorique wynika, że prowadził szkołę muzyczną w Paryżu. Może być identyczny z Johannesem Valentisem (lub Valhaut) z Vendereto, duchownym w Pont-sur-Yonne i w latach 1352–61 członkiem kapeli papieskiej w Awinionie, lub z osobami o podobnie brzmiącym imieniu, pełniącymi w latach 1377–87 wysokie funkcje na dworze księcia de Berry, bądź też z Poitevinem Jeanem Vaillantem, autorem skróconej wersji Powieści o Brutusie (Roman de Brut) z 1391.

Wszystkie utwory Villanta, w większości na 3 głosy, reprezentują muzykę świecką. Pięć kompozycji zachowało się w najstarszej warstwie rękopisu Chantilly Musée Condé 564 (olim 1047). Ballada utrzymana jest jeszcze w stylu Guillaume’a de Machaut, natomiast ronda, w tym 2 politekstowe, wykazują – zwłaszcza ze względu na komplikacje rytmiczne i polimetrię – nowe cechy stylistyczne sprzed okresu ars subtilior. Rondo Dame doucement, ze skromnymi imitacjami, powstało ok. 1369 w Paryżu. Izorytmiczne rondo Pour ce que je, z nagromadzeniem synkop, jest prawdopodobnie utworem dydaktycznym. Największą sławę zdobyło virelai Par maintes foys, z elementami ilustracyjnymi (realistyczne naśladowanie głosów ptaków), zachowane w kilku kopiach, w tym w wersjach 2- i 4-głosowych Stało się ono podstawą kontrafaktur łacińskich i niemieckich (np. 2-głosowa pieśni Der mai mit lieber zal Oswalda von Wolkenstein). Vaillant jest też prawdopodobnie autorem traktatu o strojeniu instrumentów.

Literatura: G. Reaney The Manuscript Chantilly Musée Condé 1047, „Musica Disciplina” VIII, 1954; U. Günther Der Gebrauch des tempus perfectum diminutum in der Handschrift Chantilly 1047, „Archiv für Musikwissenschaft” XVII, 1960; U. Günther Die Musiker des Herzogs von Berry, „Musica Disciplina” XVII, 1963; U. Günther Jehan Vaillant, w: Speculum musicae artis, ks. pam. H. Husmanna, red. H. Becker i R. Gerlach, Monachium 1970; Ch. Page Fourteenth-Century Instruments and Tunings. A Treatise by Jean Vaillant? (Berkeley, MS 744), „Galpin Society Journal” XXXIII, 1980; Z. Dobrzańska Izorytmiczna koncepcja dzieła muzycznego. Epoka Notre Dame. Ars antiqua-Ars nova-Ars subtilior. Epoka burgundzka, Kraków 1988; U. Günther Polymetric Rondeaux from Machaut to Dufay. Some Style-Analytical Observations, w: Studies in Musical Sources and Styles, ks. pam. J. LaRue, red. E.K. Wolf i E.H. Roesner, Madison (Wisconsin) 1990; V. Newes Amorous Dialogues. Poetic Topos and Polyphonic Genre in Polytextual Songs of the Late Middle Ages, w ks. pam. P. Brainarda, red. J. Knowles, Nowy Jork 1996; Y. Plumley, A. Stone The Manuscript Chantilly. Musée Condé 564. Critical Study and Facsimile Edition, Turnhout 2006.