Taskin, Pascal

Taskin [task’ę] Pascal Joseph, *1723 Theux (k. Verviers, prow. Liège), †1793 Paryż, francuski budowniczy klawesynów i fortepianów belgijskiego (walońskiego) pochodzenia. W młodości kształcił się w Paryżu, w słynnym warsztacie F.-E. Blancheta (I), kierowanym później przez jego syna F.-E. Blancheta (II). W 1766 Taskin poślubił wdowę po F.-E. Blanchecie (II) i przejął jego pracownię, podkreślając jednak co najmniej do 1780 ciągłość tradycji poprzez umieszczanie obu nazwisk na inskrypcjach swych instrumentów. Jako następca Blancheta posiadał od 1772 tytuł królewskiego wytwórcy klawesynów na dworze Ludwika XV i Ludwika XVI, a od 1774 także konserwatora królewskich instrumentów w Wersalu. Z Pascalem Taskinem współpracowali jego bratankowie: Pascal Joseph w Wersalu, a w Paryżu Henry i Lambert oraz pasierb Armand François Nicolas Blanchet.

Pascalowi Taskinowi przypisuje się poszerzenie tradycyjnej dyspozycji klawesynu (8′ + 8′ + 4′) o ośmiostopowy rejestr „bawoli” („peau de bufile”), o skoczkach z plektronami wykonanymi z miękkiej skóry wołowej, umożliwiającymi uzyskanie łagodnego, miękkiego brzmienia i nieznaczne zmiany dynamiczne, a także wprowadzenie dźwigni kolanowych (genouillères), pozwalających na stopniową zmianę liczby będących w użyciu rejestrów (efekt crescendo-decrescendo) bez odrywania rąk od klawiatury. Obydwa te rozwiązania, które Pascal Taskin przejął prawdopodobnie od wcześniejszych budowniczych, wprowadzał także do przebudowywanych przez siebie XVII-wiecznych klawesynów flamandzkich (praktyka „ravalement”), poszerzając przy tym ich dolny zakres skali dźwięk. Zachowało się 7 jego klawesynów z lat 1766–88 (w Edynburgu, Londynie, Paryżu, New Haven) o 1 lub 2 manuałach, 2 lub 4 rejestrach (8′ + 8′ lub 8′ + 8′ + 4′ oraz „peau de bufile”) i zakresie 5 oktaw. W latach 1788–90 Taskin eksperymentował z instrumentami łączącymi mechanikę klawesynu z młoteczkową, a w 1790 zbudował armandine – psalterium w formie harfy z jelitowymi strunami (zach. w Paryżu). Na egzemplarzu jego klawesynu z 1769 (dziś w Edynburgu) koncertował od 1860 w Paryżu L.-J. Dierner, zapoczątkowując renesans muzyki klawesynowej, a także budownictwa klawesynów, najpierw ahistorycznego (firmy Pleyel, Erard), później historycznego (Hubbard, Dowd). Po 1776 Pascal Taskin rozpoczął także budowę fortepianów, jednak o tradycyjnej, prostej mechanice młoteczkowej bez wymyku, przez co nie mógł sprostać konkurencji z Erardem. Zachowały się jego 4 fortepiany skrzydłowe (w Berlinie, New Haven, Paryżu, Wersalu) i 1 stołowy (w Paryżu), wszystkie z lat 1780–91.

Literatura: E. Closson Pascal Taskin, „Sammelbände der Internationalen Musikgesselschaft” XII, 1910/11; P.J. Hardouin Harpsichord Making in Paris. 18th Century, „The Galpin Society Journal” X i XIII, 1957 i 1960; R. Russell The Harpsichord and Clavichord, Londyn 1959, wyd. 2. zrewid. H. Schott, 1973; F. Hubbard Three Centuries of Harpsichord Making, Cambridge (Massachusetts) 1965, 2. wyd. 1967; C. Samoyault-Verlet Les facteurs de clavecins parisiens, Paryż; 1966; C.M. Mould The Tabel Harpsichord, w: Keyboard Instruments. Studies in Keyboard Organology, 1500–1800, red. E.M. Ripin, Edynburg 1971, 2. wyd. 1977; G.G. O’Brien The 1764/83 Taskin Harpsichord, „Organ Yearbook” V, 1974; M. Awouters A Ruckers-Taskin Harpsichord, Brussels Museum of Musical Instruments, inv. 3848, w: Kielinstrumente aus der Werkstatt Ruckers – zu Konzeption, Bauweise und Ravalement sowie Restaurierung und Konservierung, red. C. Rieche, Halle n. Soławą 1996; J.N. Hunt The Blanchets. Parisian Musical Instrument Makers ofthe Seventeenth and Eighteenth Centuries, „Early Keyboard Journal” XVIII, 2000; R. Rephann A Fable Deconstructed. The 1770 Taskin at Yale, «The Historical Harpsichord. A Monograph Series in Honor of E Hubbard» IV, red. H. Schott, Hillsdale (Nowy Jork) 2000; B. Brauchli The 1782 Taskin Harpsichord, Colares, Portugal, „The Galpin Society Journal”” LIII, 2000; M. Latchmam Formy mieszane klawesynu i fortepianu w XVIII w., „Muzyka” 2002 nr 2; E.L. Kottick A History of the Harpsichord, Bloomington (Indiana) 2003.