Tarnawska-Kaczorowska Krystyna Maria, *25 VII 1933 Sokal (k. Lwowa), †11 VI 2005 Warszawa, polski teoretyk muzyki. W latach 1957–62 studiowała teorię muzyki u M. Zalewskiego i K. Sikorskiego w PWSM (obecnie Akademia Muzyczna im. F. Chopina) w Warszawie, kończąc uczelnię z odznaczeniem; tamże od 1962 do 1977 prowadziła wykłady i ćwiczenia z zakresu harmonii, opracowała programy tych przedmiotów. Problematykę harmonii rozwijała w podjętej pracy doktorskiej, której temat uległ zmianie z powodu śmierci promotora M. Zalewskiego (1970); wskutek nieukończenia doktoratu w 1977 została zwolniona z pracy w uczelni. Rozpoczęła wówczas samodzielną działalność naukową, uczestniczyła w wielu sympozjach w kraju i za granicą, jako członek towarzystw artystycznych i naukowych (ZKP, Polskie Towarzystwo Semiotyczne, International Association for Semiotic Studies, Polskie Towarzystwo Muzyki Współczesnej, International Musical Signification Project). W latach 1976–80 uczestniczyła w Spotkaniach Muzycznych w Baranowie. Brała udział w kongresach i konferencjach poświęconych semiotyce muzyki w Bloomington 1979, Helsinkach 1988, Edynburgu 1992, Imatrze 1993, Tybindze 1993, Berkeley 1994, Paryżu 1994, Grazu 1996, Aix-en-Provence 1998, Wiedniu 1999, a także hermeneutyce muzycznej w Radziejowicach 1978, Bolonii 1987, Bratysławie 1991 i 1993, Maynooth k. Dublina 1995, Wilnie 1997. W latach 80. zaangażowała się w działalność opozycyjną, biorąc m.in. udział w przygotowaniu dokumentów programowych dla Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność”. W ramach Sekcji Muzykologów ZKP zorganizowała w Warszawie sympozja: Tadeusz Baird — sztuka dźwięku, sztuka słowa (1982), Witold Lutosławski — prezentacje, interpretacje, konfrontacje (1984), F. Dąbrowski, S. Kisielewski, Z. Mycielski — Melos, Logos, Etos (1985), Konstanty Regamey — oblicza polistylizmu (1987), Muzyka źle obecna (1988). W latach 1989–94 współpracowała z Deutsches Polen-Institut w Darmstadcie.
W swoich pracach Tarnawska-Kaczorowska sformułowała własną koncepcję rozumienia dzieła muzycznego jako siedmiowarstwowej struktury znaczącej, złożonej z warstw (poziomów, aspektów): 1. materiałowej (warsztatowej), 2. fonicznej (kolorystycznej, sonorystycznej), 3. konstrukcyjnej (formalnej), 4. ekspresyjnej, 5. estetycznej, 6. semantycznej (znaczeniowej), 7. semiotycznej (znakowej, symbolicznej). Tej konstrukcji teoretyczno-metodologicznej starała się przyporządkować swoje analizy, stroniąc jednocześnie od sformalizowanego opisu na rzecz języka bogatego w metafory, bliskiego estetyce eseju, nieprzysłaniającego jednak przedmiotu refleksji. Koncepcję warstw wykorzystała m.in. w artykule „Wariacje w formie ronda” na kwartet smyczkowy Tadeusza Bairda. Rozwinęła ją w tekście A la recherche de valeurs perdues…, wpisując w dwie najwyżej ukonstytuowane warstwy (semantyczną i semiotyczną) przysługujące muzyce funkcje: ekologiczną, etyczną, funkcję sacrum i terapeutyczną. Swoje tezy wsparła licznymi przykładami z muzyki XX wieku.
Literatura: nekrolog, „Muzyka” 2005 nr 3; M. Komorowska Krystyna Tarnawska-Kaczorowska (1933–2005), „De Musica” XII, 2006
Z perspektywy „Piętnastej” (O „Warszawskich Jesieniach”), „Ruch Muzyczny” 1971 nr 24 i 1972 nr 1
Ariergarda i awangarda, „Ruch Muzyczny” 1972 nr 11
Kryzysy czy metamorfozy, „Ruch Muzyczny” 1975 nr 16
Karol Szymanowski — „ Trzy pieśni” op. 32 do słów Dymitra Dawydowa w przekładzie Jarosława Iwaszkiewicza, „Przegląd Humanistyczny” nr 10, 1979, przedr. w: Muzyka polska a modernizm, Kraków 1981
Aspekt praktyczny teorii struktur Macieja Zalewskiego, Kraków 1980
Tradycja romantyczna w twórczości Tadeusza Bairda oraz Koncert na wiolonczelę i orkiestrę Witolda Lutosławskiego, w: Muzyka w muzyce, «Spotkania Muzyczne w Baranowie» t. 2, red. T. Malecka i L. Polony, Kraków 1980
„Les espaces du sommeil” na baryton i orkiestrę do słów Roberta Desnosa W. Lutosławskiego, „Teksty” 1981 nr 2
Świat liryki wokalno-instrumentalnej Tadeusza Bairda, Kraków 1982
Tadeusz Baird (1928–1981). Kilka portretów w tonacji romantycznej, «Pro Sinfonica» zeszyt specjalny, Poznań 1982
„Łabędź” na głos i fortepian op. 7 Karola Szymanowskiego — słowa Wacław Berent, w: Księga jubileuszowa Mieczysława Tomaszewskiego w 60-lecie urodzin, red. T. Malecka, Kraków 1984
The Work of Music as a Many-Layered Meaningful Structure, «Polish Art Studies» V, Wrocław 1984 (o Wariacjach w formie ronda Bairda z teoretycznym wstępem Methodological Assumptions)
„Wariacje w formie ronda ” na kwartet smyczkowy Tadeusza Bairda, w: Przemiany techniki dźwiękowej, stylu i estetyki w polskiej muzyce lat 70., red. L. Polony, Kraków 1986
Aleksander Skriabin — „Prometeusz. Poemat ognia”, „Musiikkitiede” I, 1989
I.J. Paderewski. „Nad wodą wielką i czystą”, pieśń op. 18 nr 4 do słów A. Mickiewicza, w: Forma i ekspresja w liryce wokalnej 1808–1914, «Muzyka i Liryka» z. 2, red. M. Tomaszewski, Kraków 1989
Pieśni Fryderyka Chopina, „Rocznik Chopinowski” 1987 XIX, 1990
Andrzej Panufnik i fletnia Marsjasza, „Kultura Niezależna” nr 65, 1990
Totalitaryzm i muzyka, czyli cierpienie i sztuka — ze szkicem do trzech portretów w tle: R. Palestra, W. Lutosławskiego, R. Bergera, Meditative Music: R. Palester, G. Scelsi, K. Stockhausen and Others oraz O pewnym symbolu w muzyce Witolda Lutosławskiego, w: Hudba ako posolstvo / Musik als Botschaft. Hudba a totalita / Musik und Totalitarismus, materiały z sympozjów w Bratysławie 1991 i 1993, red. P. Važan, Bratysława 1995
…najpierw jest życie, a potem sztuka… Roman Berger, w: Między Polską a światem. Kultura emigracyjna po 1939 roku, red. M. Fik, Warszawa 1992
Giacinto Scelsi – „Anahit”. Poemat liryczny dedykowany Venus na skrzypce i 18 instrumentów (1965), Poznań 1994, wersja angielska 1995
The Musical Work as Sign. Significative Constituents, Layers, Structure, w: Musical Signification. Essays in the Semiotic Theory and Analysis of Music, księga kongresu w Helsinkach 1988, red. E. Tarasti, Berlin 1995, polska wersja Dzieło muzyczne jako znak. Elementy znaczące, warstwy, struktura, „Studia Semiotyczne” XIX/XX, 1994
Tadeusz Baird (1928–1981). Ekspozycja. Epizody i ekskursy. Epilog, w: Muzyka polska 1945–1995, red. T. Malecka, K. Droba i K. Szwajgier, Kraków 1996
Tadeusz Baird. Glosy do biografii, Kraków 1997
Witold Lutosławski’s Third Symphony (1983). A Hermeneutic Interpretation, «Irish Musical Studies» V, 1996, polska wersja w: Muzyka polska w okresie zaborów, red. K. Bilica, Warszawa 1997
Musical Quotation. An Outline of the Problem, w: Musica Significans. Proceedings of the 3rd International Congress on Musical Signification w Edynburgu 1992, red. R. Monelle, Amsterdam 1997, także w „Contemporary Music Review” XVII, 1998, polska wersja pt. Cytat muzyczny. Zarys problematyki, „Muzyka” 1998 nr 3
Signs in Witold Lutosławski’s Music, «Publications de la Sorbonne», Paryż 1998, polska wersja pt. Znaki w muzyce Witolda Lutosławskiego, „Muzyka” 2002 nr 1
Tadeusz Baird (1928–1981). Concerto lugubre for viola and orchestra, w: Modellierungen von Geschichte und Kultur / Modelling History and Culture, materiały z sympozjum Österreichische Gesellschaft für Semiotik w Grazu 1996, red. J. Bernard i in., Wiedeń 2000
A la recherche de valeursperdues…, w: Muzyka w kontekście kultury, księga pamiątkowa Mieczysława Tomaszewskiego, red. M. Janicka-Słysz, T. Malecka i K. Szwajgier, Kraków 2001 (polska wersja tekstu wygłoszonego podczas interdyscyplinarnego kolokwium Zeichen-Musik-Gesellschaft w Wiedniu 1999)
Zygmunt Krauze. Między intelektem, fantazją, powinnością i zabawą, Warszawa 2001
Rozumienie muzyki — na przykładzie „Mi-parti” Witolda Lutosławskiego, „Muzyka” 2004 nr 1
hasła do Encyklopedii Muzycznej PWM
redakcje:
Tadeusz Baird – sztuka dźwięku, sztuka słowa, Warszawa 1984 (w tym artykuł Tadeusz Baird „Egzorta”)
Prezentacje, interpretacje, konfrontacje, materiały sympozjum poświęconego twórczości Witolda Lutosławskiego, Warszawa 1985 (w tym artykuł „Muzyka żałobna” na orkiestrę smyczkową)
Melos, logos, etos, materiały sympozjum poświęconego twórczości F. Dąbrowskiego, S. Kisielewskiego, Z. Mycielskiego, Warszawa 1987 (w tym artykuł Przed pieśniami Stefana Kisielewskiego do słów Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego)
Oblicza polistylizmu, materiały sympozjum poświęconego twórczości Konstantego Regameya, Warszawa 1988 (w tym artykuł Konstanty Regamey, „Cinq Poèmes de Jean Tardieu” na chór mieszany solistów)
Muzyka źle obecna, Warszawa 1989 (w tym artykuł Roman Palester, „Monogramy” (1978) na sopran i fortepian do poezji Kazimierza Sowińskiego).
