Świerzyński, Michał
Świerzyński Adam, *25 I 1914 Kraków, †6 VII 1997 Warszawa, kompozytor i pedagog, syn Michała. W latach 1926–31 uczył się w konserwatorium w Krakowie, w 1931–34 studiował kompozycję w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Poznaniu u S. Wiechowicza, w 1936–39 prawo na UW (magisterium 1945), w 1947–50 kompozycję w PWSM w Warszawie u P. Rytla i w 1948–50 muzykologię u A. Simon na Uniwersytecie Łódzkim. Od 1947 do 57 uczył przedmiotów teoretycznych w PŚSM im. F. Chopina w Warszawie. W latach 1952–55 był pianistą i prelegentem w Państwowym Przedsiębiorstwie Estradowym „Artos”, w 1956 prezesem WTM, od 1963 członkiem Stowarzyszenia Marynistów Polskich, Stowarzyszenia Działaczy Kultury Morskiej i Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, koncentrując odtąd swoją twórczość wokół tematyki kaszubsko-morskiej. W latach 1972–80 zorganizował w Warszawie 12 koncertów muzyki marynistycznej, redagował wydawnictwo «Polska Muzyka Marynistyczna», w 1974 założył zespół instrumentalny Mare Nostrum. Członek honorowy Stowarzyszenia Działaczy Kultury Morskiej (1981). Odznaczenia: 1979 Zasłużony Działacz Kultury, 1980 Zasłużony dla Polskiej Marynistyki, 1982 Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski; nagrody: 1972 nagroda Ministra Obrony Narodowej, 1975 nagroda MKiS, 1978 nagroda Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej za całokształt twórczości marynistycznej.
Świerzyński wyszedł z tradycji postromantycznych, potem inspirowały go impresjonizm i umiarkowany modernizm. W niektórych utworach osiągał archaiczność brzmienia dzięki użyciu skal modalnych i własnych konstrukcji tonalnych. W czasie studiów muzykologicznych zainteresował się marynistyką; tematyka ta przejawia się w jego twórczości w połączeniu z tworzywem dźwiękowym opartym na folklorze kaszubskim i kociewskim oraz w wykorzystaniu odpowiedniego tekstu słownego. Zafascynowanie kompozytora morskim pejzażem sprawiało, że podejmowane tematy opracowywał wielokrotnie na różne zespoły wykonawcze i wiele takich utworów opublikował własnym nakładem.
Literatura: T. Maciejewski Folklor kaszubski w twórczości Adama Świerzyńskiego, Gdańsk 1978.
Instrumentalne:
Pozdrowienie Gdyni na fortepian, 1934
Sonata na skrzypce i fortepian, 1941
Krakowiak na flet i fortepian, 1950, wyd. Kraków 1957
Uwertura na orkiestrę, 1953
Legenda na orkiestrę, 1954
Sonata na flet i fortepian, 1954
Sonatina na flet i fortepian, 1955
Etiuda na flet i fortepian, 1956, wyd. Kraków 1957
Preludium i melodia na flet i fortepian, 1957, wyd. Kraków 1958
Impresje na tematy Henry Moore’a na orkiestrę, 1960
Lalki na fortepian, 1960
3 utwory na 2 fortepiany, 1961
suita z baletu Bursztynowa panna na orkiestrę, 1962
Taniec kaszubski na flet i fortepian, 1965
suita z baletu Pieśń o tęsknocie na orkiestrę, 1967
Rapsodia na orkiestrę, 1963
Znad morza na orkiestrę, 1967
Mazur na orkiestrę, 1972
Morski wiatr na orkiestrę, 1974
3 tańce kaszubskie na skrzypce i fortepian, 1976
Bitwa pod Oliwą na orkiestrę, 1977, 2. wersja na zespół kameralny
Legenda gdańska na orkiestrę, 1988
Koncert fortepianowy, 1949
Koncert skrzypcowy, 1951
Koncert na flet i orkiestrę, 1953
2 gdańskie tańce polskie w dawnym stylu na flet i orkiestrę smyczkową, 1978
Ave maris stella na flet, smyczki i fortepian, 1979
Fantazja morskich fal na flet i fortepian, 1980
Kociewianka na fortepian, 1980
Morska panna na skrzypce i fortepian, 1980
Ballada na klarnet i fortepian, 1982
Fantazja kaszubska na obój i fortepian, 1983
Impresje morskie na altówkę i fortepian, 1983
Taniec kociewski na skrzypce i fortepian, 1984
Romans morski na skrzypce i fortepian, 1984
Smętek na fagot i fortepian, 1984
Elegia na altówkę i fortepian, 1985
Mewy na flet i fortepian, 1985
Legenda o gdańskim młynie obój i fortepian, 1987
Fantazja morska na altówkę i fortepian, 1988
Pejzaż bałtycki na klarnet i fortepian, 1988
Rapsodia bałtycka na wiolonczelę i fortepian, 1988
Ogród Neptuna na fagot i fortepian, 1989
Purim Bal na flet i fortepian, 1990.
Wokalne i wokalno-instrumentalne:
Stare Miasto, kantata, 1954
Kantata o Ojczyźnie, sł. J. Laskowski, 1967
Wielka droga, kantata, sł. F. Fenikowski, 3 utwory: Gdańscy pocztowcy na recytatora, głosy solowe, chór, taśmę i orkiestrę, Stutthof na narratora, głosy solowe, chór i orkiestrę, Kołobrzeskie zaślubiny na chór i orkiestrę, 1968–73
Usta Odry, kantata na głosy solowe, narratora, chór i zespół instrumentalny, sł. F. Fenikowski, 1969
Morski wiatr na chór mieszany a cappella, sł. F. Fenikowski, 1975
5 pieśni kaszubskich na chór mieszany a cappella, sł. ludowe, 1976
Serenada kaszubska na chór mieszany a cappella, sł. ludowe, 1979
Tryptyk morski na chór mieszany a cappella: 1. Gra fal, sł. M. Zaruski, 2. Morze błękitne, sł. Z. Płocińska, 3. Pieśń rybaków dalekomorskich, sł. F. Fenikowski, 1971–87
Nasze morze na chór mieszany a cappella, 4 utwory: 1. Pieśń rycerzy Bolesława Krzywoustego na chór męski i trąbę (sic!), sł. Gall Anonim, 2. Gdański taniec polski – wokaliza na chór mieszany a cappella, 3. Kołobrzeskie zaślubiny na chór mieszany a cappella (lub z fortepianem), sł. F. Fenikowski, także wersja na chór męski, 4. Młodzi idą na chór męski a cappella, sł. F. Fenikowski, 1971–80
pieśni na głos i fortepian lub zespół instrumentalny:
4 pieśni ludowe, 1932, Poznań 1932
Liryki morskie, sł. F. Fenikowski, 1972
Malarz i Syrena, sł. M. Łebkowski i S. Werner, 1973
Noc Fromborska, sł. F. Fenikowski, 1973
Zamkowe godziny, 1973
Pieśni o Warszawie, sł. M. Konopnicka, W. Hulewicz, J. Lechoń, 1987
4 pieśni, sł. S.R. Dobrowolski, 1988
Święta Cecylia, sł. S.R. Dobrowolski, 1988.
Balety:
Bursztynowa panna, libr. E. Darewska i W. Brégy, 1957, wyst. Poznań 1961
Pieśń o tęsknocie, libretto L. Rotbaum wg tatarskiej legendy o Dagarze i Zore, 1964, wyst. Wrocław 1965.
Prace:
O muzyce Podhala, „Miesięcznik Ludowy” 1947 nr 4
Morze w muzyce polskiej, „Morze” 1968 nr 3
Polska muzyka marynistyczna, „Poradnik Muzyczny” 1977 nr 1.