Stählin, Jakob

Stählin [sztˊe:lyn] von Storckslurg Jakob, *10 V 1709 Memmingen, †6 VII (25 VI) 1785 Petersburg, niemiecki muzykograf, historyk sztuki i literatury, poeta, rytownik, flecista. W latach 1732–35 studiował na uniwersytecie w Lipsku, gdzie zaprzyjaźnił się z synami J.S. Bacha, grał z nimi w Collegium Musicum. W 1735 osiadł w Petersburgu, zaproszony przez Cesarską Akademię Nauk, tamże od 1747 był profesorem retoryki i poetyki; przy tejże akademii zorganizował samodzielny departament sztuki, którym kierował. W latach 1738–76 piastował wiele funkcji na dworze carskim, zwłaszcza związanych z oprawą artystyczną uroczystości państwowych; w latach 1742–45 był wychowawcą cara Piotra III. Tłumaczył libretta operowe i wydawał w języku niemieckim i rosyjskim dwutygodnik kulturalny „St. Petersburger Zeitung / Sanktpietierburgskije wiedomosti”. W swoich pracach relacjonował życie kulturalne (m.in. w zakresie muzyki, teatru i tańca) głównego dworu carskiego, a także Petersburga, Moskwy i innych ośrodków. Prace te cieszyły się w jego czasach dużym zainteresowaniem w Zachodniej Europie; mają one podstawowe znaczenie źródłowe dla historyków muzyki rosyjskiej XVIII w. jako pierwsze i przez dłuższy czas jedyne wiarygodne, szczegółowe i kompetentne doniesienia dotyczące muzyki rosyjskiej w owym czasie.

Literatura: K. Stählin J. von Stählin. Ein biographischer Beitrag zur deutsch-russischen Kulturgeschichte des 18. Jahrhunderts, «Quellen und Aufsätze zur Russischen Geschichte» I, Lipsk 1920; K. Stählin Aus den Papieren J. von Stählin, Królewiec 1926; P. Bierkow Der Akademiker J. Stählin und seine Materialien zur Geschichte der russischen Literatur, „Germanoslavica” I, 1931/32; R.A. Mooser Annales de la musique et des musiciens en Russie au XVIII^e siècle, 3 t., Genewa 1948–51; K. Malinowski J. von Stählin i jego zapiski po istorii russkoj żywopisi XVIII wieka, w: Russkoje iskusstwo barokko, red. T. Aleksiejewa, Moskwa 1977.