Soliva Carlo Evasio, *21 XI 1791 Casale Monferrato (Piemont), †20 XII 1853 Paryż, włoski kompozytor, dyrygent i pedagog. Studiował kompozycję i grę na fortepianie w konserwatorium w Mediolanie u B. Asiolego i V. Federiciego (dyplom uzyskany w 1815). Od 1816 uczył gry fortepianowej i był dyrygentem w La Scali, gdzie w tymże roku zaprezentował z ogromnym sukcesem swoją pierwszą operę La testa di bronzo, wystawioną następnie w Neapolu (1817), Wenecji (1818), Dreźnie i Monachium (1821). W VI 1821 objął stanowisko profesora harmonii i śpiewu w konserwatorium w Warszawie, z obowiązkiem ogólnego nadzoru nad nauką śpiewu i konsultowania młodych śpiewaków operowych, mimo iż sam, zdaniem J. Elsnera (Sumariusz…, Kraków 1957), nigdy nie śpiewał. W 1823 zorganizował w salach redutowych Teatru Narodowego 3 koncerty operowe p.n. Wybór Muzyk i Śpiewów i wyjechał na samowolny urlop do Mediolanu (IV 1823–VI 1824), gdzie wystawił swoją operę Elena e Malvina i prawdopodobnie szkolił się w zakresie pedagogiki wokalnej. W latach 1823–30 dyrygował w Teatrze Narodowym operami włoskimi, przedstawieniami galowymi oraz koncertami symfonicznymi (m.in. pożegnalnym koncertem Chopina 11 X 1830). Prowadził też koncerty w Resursie Obywatelskiej oraz wykonania utworów oratoryjnych w katedrze (Missa pro defunctis J. Kozłowskiego w swoim opracowaniu, 7 IV 1826) i sali konserwatorium (1828, 1829); znane były tzw. wieczory muzyczne w jego mieszkaniu w gmachu konserwatorium. Od VII 1826 do XII 1830, w wyniku rywalizacji z Elsnerem i podziału konserwatorium w Warszawie, Soliva kierował Instytutem Muzyki i Deklamacji, zwanym też Szkołą Dramatyczną i Śpiewu. W latach 1832–41 działał w Petersburgu jako kompozytor (opera Kitajskie diewicy, wystawiona w 1833 w Teatrze Wielkim), dyrygent teatrów cesarskich oraz nauczyciel teorii muzyki i śpiewu w szkole teatralnej. W 1841 przebywał krótko w Szwajcarii, w 1844 osiadł w Paryżu, gdzie nadal uczył śpiewu. W 1851 został honorowym członkiem Accademia di S. Cecilia w Rzymie. Był żonaty z Marią Kralewską, swoją warszawską uczennicą, miał 4 synów.
Wielostronna działalność Solivy zaznaczyła się w kilku krajach; jego opery wystawiane we Włoszech zyskały uznanie G. Donizettiego i Stendhala, cieszył się autorytetem także w Rosji (m.in. u M. Glinki i A. Wierstowskiego) i we Francji. Był ponadto jedną z ważniejszych postaci warszawskiego życia muzycznego w latach 20. XIX w. Chwalony jako dyrygent (list Chopina do T. Woyciechowskiego z 12 X 1830) i pedagog (jego uczniami byli J. Dobrski, A. Wołkow i K. Gładkowska) był przyjmowany z rezerwą przez prasę warszawską; zarzucano mu m.in. postawę prorosyjską i niewłaściwe przygotowanie śpiewaków do rodzimego repertuaru – nawet arie w polskich operach musieli śpiewać w języku włoskim („Gazeta Korespondenta Warszawskiego i Zagranicznego” 1825 nr 11).
Literatura: W. Sandelewski Rewanż Solivy, „Ruch Muzyczny” 1980 nr 14; P. Stanisławski Carlo Evasio Soliva. Dyrygent Chopina, „Wiadomości Kulturalne” 1995 nr 18.
Kompozycje:
Instrumentalne:
Polacca, polonez na orkiestrę
Grand trio c-moll op. 10 na skrzypce/altówkę, wiolonczelę i fortepian, wyd. Mediolan 1820
3 grandi trii na fortepian, altówkę i harfę, wyd. Mediolan 1820
Variazioni sopra la romanza e la preghiera dell’opera di Rossini na fortepian, wyd. Mediolan ok. 1820
Sonata e variazioni g-moll na fortepian na 4 ręce, wyd. Wiedeń 1844
Sonatina C-dur na fortepian na 4 ręce
Pastorale Es-dur na altówkę, wiolonczelę i fortepian
Wokalno-instrumentalne:
Nowa aria na głos i fortepian, wyd. Warszawa 1827
Veni Creator na głosy solowe, chór i orkiestrę (?), wyk. 24 V 1826, wersja na 3 głosy żeńskie i fortepian, wyd. Mediolan 1851
Ave Maria na 3 głosy, chór żeński i fortepian, wyd. Mediolan 1843
Pater Noster na 3 głosy, chór żeński i fortepian, wyd. Mediolan 1843
Salve Regina na 3 głosy, chór żeński i fortepian, wyd. Mediolan 1843
Te Deum na głos i organy lub orkiestrę, dedyk. Napoleonowi III, wyd. Paryż 1851
Psaume CXII. Laudate pueri Dominum na 3 głosy i fortepian, wyd. Paryż 1852
Due ariette na głos i klawesyn, rkp. w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie
Sceniczne:
La testa di bronzo, opera, libretto F. Romani, wyst. Mediolan 1816
Berenice d’Armenia, opera, libretto J. Ferretti, wyst. Turyn 1817
La zingara delle Asturie, opera, libretto F. Romani, wyst. Mediolan 1817
Giulia e Sesto Pompeo, opera, libretto B. Perotti, wyst. Mediolan 1818
Elena e Malvina, opera, libretto F. Romani, wyst. Mediolan 1824
Kitajskie diewicy, opera, libretto P. Metastasio (Le Cinesi), wyst. Petersburg 1833
Opracowania:
J. Kozłowski Missa pro defunctis, także fragm. mszy żałobnych Cherubiniego i Salieriego, pt. Messe funèbre pour le service du feu S. M. Alexandre I na głosy solowe i orkiestrę, wyk. Warszawa 7 IV 1826, wyd. Warszawa 1826, autograf partytury w Bibliotece WTM
Prace:
Jutrzenka polska. Szkoła praktyczna fortepianu wyjęta z najlepszych autorów, Warszawa 1824
Szkoła śpiewu Konserwatorium Muzycznego w Warszawie, 2 cz., Warszawa 1826, 1827
tłumaczenia:
B. Asioli Szkoła śpiewu, cz. 1, Warszawa 1825