Seidler, Józef

Seidler Józef, *29 III 1801 na Śląsku, †29 VIII 1862 Londyn, polski budowniczy fortepianów i pianin. Do 1830 był czeladnikiem w wytwórni fortepianów A. Leszczyńskiego. W tymże roku założył w Warszawie wraz z Antonim Krallem (*ok. 1794, †17 IX 1875 Warszawa) fabrykę fortepianów i pianin (Krall i Seidler), która rozpoczęła działalność w znacznej części w oparciu o zakupione na licytacji wyposażenie i materiały, pochodzące z wytwórni Leszczyńskiego. Początkowo zatrudniano 12 pracowników, w następnych latach ich liczba stale wzrastała. W 1853 ukończono budowę dużej, najnowocześniejszej wówczas w Królestwie Kongresowym fabryki, produkującej w następnych latach ponad 120 instrumentów rocznie. W 1860 ze spółki wystąpił A. Krall; fabrykę przejął Józef Seidler (zachowując renomowaną nazwę firmy), zaś pozostały majątek został podzielony między obu wspólników. Od 1841/42 produkowano fortepiany z mechaniką wiedeńską J.B. Streichera, angielską, Pleyela, Erarda, mechaniką systemu Herza (z podwójną repetycją) i prawdopodobnie układem krzyżowym strun, fortepiany koncertowe systemu steinwayowskiego, pianina o klawiaturze 6,5 oktaw. Ponadto w 1836 zbudowano fortepian z przesuwaną klawiaturą transponującą, przed 1848 fortepian z klawiaturą pedałową (dla organisty A. Freyera). Większość instrumentów była bogato zdobiona płaskorzeźbami i fornirowana (hebanem, palisandrem). Znaczna część produkcji przeznaczona była na eksport, głównie do Rosji. Instrumenty firmy Krall i Seidler były wysoko cenione; F. Liszt po warszawskich koncertach w 1843 przesłał wytwórni list pochwalny, instrumenty nagradzano na licznych wystawach krajowych i międzynarodowych, m.in. w Petersburgu 1870, Filadelfii 1876, Paryżu 1889 (medale złote), Warszawie 1857, Moskwie 1865, Wiedniu 1873, Paryżu 1878 (medale srebrne). Od ok. 1887 firma zaczęła jednak podupadać i ostatecznie zbankrutowała ok. 1897. Ta największa i najlepsza w Królestwie Kongresowym wytwórnia fortepianów i pianin wyprodukowała łącznie ok. 5500 instrumentów, z których wiele zachowało się do dziś w zbiorach prywatnych i muzealnych (Poznań, Bydgoszcz).

Literatura: B. Vogel Kolekcja zabytkowych fortepianów Filharmonii Pomorskiej, Bydgoszcz 1980, 2. wyd. 1987; B. Vogel Budownictwo fortepianów na ziemiach polskich od połowy XVIII w. do II wojny światowej, Warszawa 1995.