Scherchen, Hermann

Scherchen [szˊerś^en] Hermann, *21 VI 1891 Berlin, †12 VI 1966 Florencja, niemiecki dyrygent. W dziedzinie muzyki autodydakta. W latach 1907–10 był altowiolistą w orkiestrze Berliner Philharmoniker; w 1912 debiutował jako dyrygent, prowadząc wykonania Pierrot lunaire A. Schönberga w Niemczech, Wiedniu i Pradze, w latach 1914–18 kierował orkiestrą symfoniczną w Rydze. W 1919 założył w Berlinie Neue Musikgesellschaft, a w 1920 – z H. Grafem – czasopismo muzyczne „Melos”; jednocześnie wykładał w tamtejszej Hochschule für Musik. W 1921 był dyrygentem Grotrian-Steinweg Orchester w Lipsku, w latach 1922–24 prowadził Museumorchester we Frankfùrcie n. Menem, w latach 1923–47 (z przerwami) Stadtorchester Winterthur. W latach 1928–31 pełnił funkcję generalnego dyrektora muzycznego w Królewcu (w 1930 otrzymał tytuł doktora honoris causa tamtejszego uniwersytetu). W 1933 opuścił Niemcy i osiadł w Szwajcarii, gdzie działał jako dyrygent, wykładowca i publicysta. Wydawał czasopismo „Musica Viva” (Bruksela 1933–36), zorganizował orkiestrę Ars Viva (1939) i wydawnictwo Ars Viva w Zurychu (1950), gdzie był dyrektorem muzycznym orkiestry radiowej. W 1954 założył w Gravesano studio muzyki elektronicznej, ośrodek badań nad muzyką współczesną i kwartalnik „Gravesaner Blätter” (1954–62). W latach 1959–60 kierował orkiestrą Nordwestdeutsche Philharmonie w Herford, w 1964 występował w Filadelfii i Nowym Jorku. Długoletnia i wielostronna działalność Hermanna Scherchena miała duże znaczenie dla rozwoju nowej muzyki i jej praktyki wykonawczej. Prowadził liczne warsztaty dyrygenckie, kursy interpretacyjne i koncerty muzyki najnowszej w Gravesano, Wenecji, Palermo (1949), Darmstadcie (1950–54), Bayreuth (1953), Hanowerze (1954), Kolonii (1956), Monachium (1956, 1958) i Wiedniu (1957/58). Dyrygował licznymi premierami i prawykonaniami, m.in. utworów Háby (opera Matka, wyst. Monachium 1931), Roussela (balet Aeneas, wyst. Bruksela 1935), Berga (m.in. Koncert skrzypcowy, Barcelona 1936), Weberna (Wariacje na orkiestrę, Winterthur 1943), Dallapiccoli (opera Il prigioniero, wyst. Florencja 1950), Varèse’a (Déserts, Paryż 1954), Blachera, Hartmanna, Henzego, Stockhausena (Kontra-Punkte, Kolonia 1953), Xenakisa (m.in. Terretektorh, Royan 1966).