Sawallisch, Wolfgang

Sawallisch [zawˊalysz] Wolfgang, *26 VIII 1923 Monachium, †22 II 2013 Grassau, niemiecki dyrygent i pianista. Kształcił się w Monachium prywatnie u W. Ruoffa (fortepian) i H. Sachssego (teoria muzyki), następnie studiował u W. Georgii’ego (fortepian) i J. Haasa (kompozycja) w Hochschule für Musik (dyplom – 1946) oraz u H. Knappertsbuscha (dyrygentura). Karierę dyrygencką rozpoczął w 1947 w Stadttheater w Augsburgu (Jaś i Małgosia E. Humperdincka), gdzie prowadził przedstawienia baletowe, operowe i koncerty symfoniczne. W latach 1951–53 był asystentem I. Markevitcha na festiwalach w Salzburgu. W 1953 debiutował w Berlinie z Berliner Philharmoniker, następnie pełnił funkcję generalnego dyrektora muzycznego w Akwizgranie (1953–58), Wiesbaden (1958–60) i Kolonii (1960–63). W latach 1957–61 współpracował z festiwalem w Bayreuth (Tristan i Izolda, Tannhäuser, Holender tułacz, Lohengrin Wagnera). W latach 1960–70 był pierwszym dyrygentem Wiener Symphoniker, zajmując jednocześnie stanowisko dyrektora artystycznego Philharmonisches Staatsorchester w Hamburgu (1961–72). Był także dyrektorem artystycznym Orchestre de la Suisse Romande w Genewie (1973–80) i Bayerische Staatsoper w Monachium (1971–92, dyrektor generalny od 1981). W latach 1992–2003 pełnił funkcję dyrektora muzycznego Philadelphia Orchestra; odbył z nią liczne tournées zagraniczne, w sezonie 1999/2000 święcił stulecie jej istnienia, w 2001 przyczynił się do powstania nowej siedziby zespołu w The Kimmel Center for the Performing Arts. Dyrygował gościnnie wieloma orkiestrami symfonicznymi (m.in. Berliner Philharmoniker, Orchestre de Paris, Izraelską Orkiestrą Filharmoniczną) i operowymi, m.in. od 1957 w La Scali w Mediolanie (1985 – wyróżniony nagrodą krytyków włoskich za wystawienie Frau ohne Schatten R. Straussa) i Covent Garden. Występował m.in. na festiwalach w Salzburgu, Edynburgu, Londynie (Proms). Sawallisch jest szczególnie ceniony za interpretacje utworów Beethovena, Brahmsa, Schumanna i R. Straussa.

Sawallisch koncertował także jako pianista kameralista; w 1949 zdobył II nagrodę (I nie przyznano) na konkursie muzycznym w Genewie w kategorii duetów (ze skrzypkiem G. Seitzem); występowali z nim na recitalach m.in. E. Schwarzkopf, M. Price, P. Schreier, H. Prey, D. Fischer-Dieskau (pieśni Brahmsa, Mendelssohna, R. Straussa i in.). Jego płyty (od 1955 współpraca z wytwórnią EMI) były wyróżnione m.in. Gramophone Award (1993) i Grand Prix de 1’Academie Ch. Cros. Do najlepszych należą nagrania utworów Brahmsa, Hindemitha, Mendelssohna (pieśni z D. Fischerem-Dieskauem), Schuberta i Schumanna (pieśni z Th. Hampsonem). W 1993 Sawallisch otrzymał nagrodę Toscanini Gold Baton; jest doktorem honoris causa kilku uczelni, m.in. Curtis Institute of Music w Filadelfii.

Literatura: W. Sawallisch Im Interesse der Deutlichkeit. Mein Leben mit der Musik, Hamburg 1988; Wolfgang Sawallisch. Stationen eines Dirigenten, red. H. Krellmann, Monachium 1983.