Sallinen [sˊal~] Aulis, *9 IV 1935 Salmi, fiński kompozytor. W latach 1955–60 studiował w Akademii Muzycznej im. Sibeliusa w Helsinkach pod kierunkiem A. Merikanto i J. Kokkonena. W latach 1960–70 pełnił funkcję administratora Fińskiej Orkiestry Radiowej, w latach 1965–76 wykładał w Akademii im. Sibeliusa, w 1976 otrzymał tytuł profesora. W latach 1958–73 był sekretarzem oraz członkiem zarządu Związku Kompozytorów Fińskich (w latach 1971–73 przewodniczący). Jest laureatem: Nordic Council Music Prize (1978), Wihuri International Sibeliu Prize (1983). W 1979 otrzymał doktorat honoris causa uniwersytetu w Turku.
We wczesnym okresie twórczości Sallinen wykorzystywał raczej techniki awangardowe. Począwszy jednak od lat 70. zaznacza się w jego utworach zwrot ku neoromantycznej emocjonalności, co pociągnęło za sobą pojawienie się elementów systemu dur-moll, wyrazistej tematyki i pracy motywicznej oraz dość często stosowanej techniki ostinatowej. W pierwszych trzech symfoniach Sallinena obecny jest melancholijny wydźwięk, podkreślony szerokim wykorzystaniem skal modalnych (zwłaszcza frygijskiej). W IV Symfonii do głosu dochodzi nowy element stylu: specyficzne modele rytmiczne, jednocześnie pojawia się neoklasycystyczne uporządkowanie formy. W latach 80. kompozytor podjął realizację nowej idei formalnej, którą można w uproszczeniu określić jako technikę mozaikową. Została ona wykorzystana w V Kwartecie smyczkowym oraz V Symfonii. Równolegle do mozaikowości występują oryginalne zestawienia elementów różnych stylów (głównie w postaci subtelnych aluzji i pseudocytatów), który to zabieg zaznaczył się także i w operach. W latach 90. w muzyce Sallinena pojawił się nowy aspekt – specyficzna malarskość, związana z mniej lub bardziej jawnym programem dzieł. Owe elementy widoczne są m.in. w Sunrise Serenade, VI oraz VII Symfonii; wraz z uwypukleniem pierwiastka programowego powraca tu neoromantyczna emocjonalność i narracyjność. Ważnym polem aktywności Sallinena są opery, których cechą wyróżniającą jest szczególna predylekcja kompozytora do budowania wyrazistych charakterystyk postaci za pomocą melodyki, obdarzonej niemal wagnerowską siłą oddziaływania.
Instrumentalne, m.in.:
I Kwartet smyczkowy, 1958
Concerto na orkiestrę kameralną, 1960
Wariacje na wiolonczelę i orkiestrę, 1961
Mauermusik na orkiestrę, 1962
Wariacje na orkiestrę, 1963
II Kwartet smyczkowy, 1964
Elegia Sebastian Knightille (‘elegia dla S. Knighta’) na wiolonczelę, 1964
Metamorfozy na fortepian i orkiestrę, 1964
Notturno na fortepian, 1966
III Kwartet smyczkowy, 1969; 2. wersja na orkiestrę smyczkową, 1981
Chaconne na organy, 1970
Choraali na 32 instrumenty dęte, perkusję, harfę i czelestę, 1970
Quatre études na skrzypce i fortepian, 1970
I Symfonia, 1971
IV Kwartet smyczkowy, 1971
Sonata na wiolonczelę, 1971
Vantaa-fanfaari na instrumenty dęte, 1971
II Symfonia „Symphonic Dialogue” na perkusję solo i orkiestrę, 1972
Metamorfora na wiolonczelę i fortepian, 1974
III Symfonia, 1975
Muzyka kameralna I na orkiestrę smyczkową, 1975
Muzyka kameralna II na flet i orkiestrę smyczkową, 1976
IV Symfonia, 1979
Shadows na orkiestrę, 1982
V Kwartet smyczkowy, 1983
Fanfare na instrumenty dęte i perkusję, 1986
V Symfonia „ Washington Mosaics”, 1985, zrewid. 1987
III „The Nocturnal Dances of Don Juanquixote” na wioloncz. i orkiestrę smyczkową, 1986
Sunrise Serenade na 2 trąbki solo i orkiestrę, 1989
VI Symfonia „From a New Zealand Diary”, 1990
Echoes from a Play na obój i kwartet smyczkowy, 1990
From a Swan Song na wiolonczelę i fortepian, 1991
Koncert fletowy „Harlekiini”, 1995
VII Symfonia „The Dreams of Gandalf”, 1996
Palace Rhapsody na orkiestrę, 1996
Introduction and Tango Overture na kwintet fortepianowy; 2. wersja na fortepian i orkiestrę smyczkową, 1997
IV na fortepian i orkiestrę smyczkową, 2000
V „Barabbas Variations” na akordeon i orkiestrę smyczkową, 2000
King Lear’s Distant War na fortepiano, 2000
VIII Symfonia „Autumnal Fragments”, 2001
Koncert na róg i orkiestrę, 2002
Wokalne:
The Beaufort Scale na chór a cappella, 1984
Onko Suomessa kevät? (‘czy w Finlandii jest wiosna?’) na chór a cappella, 1978
En del av det hela (‘część całości’) na chór a cappella, 1989
Oluen synty (‘narodziny piwa’) na chór a cappella, 1999
Wokalno-instrumentalne:
Mies, ei-mikään, ei-kukaan (‘mężczyzna, ni ktoś ni coś’) na baryton i fortepian, 1978
Neljä laulua unesta (‘4 pieśni o śnie’) na sopran i orkiestrę, 1973; 2. wersja na sopran i fortepian, 1973
Dies Irae na sopran, bas, chór męski i orkiestrę, 1978
Rauta-aika-sarja (‘suita z wieku żelaza’) na sopran, chór dziecięcy, chór mieszany i orkiestrę, 1983
Elämän ja kuoleman lauluja (‘pieśni życia i śmierci’) na baryton, chór i orkiestrę, 1994
Barabbas dialogeja (‘dialogi Barabasza) na sopran, mezzosopran, tenor, bas-baryton, recytatora i zespół kameralny, 2003
Sceniczne:
Variations sur Mallarmé, balet, libretto P. Karhumaa, 1967
Chaka, melodramat radiowy, na chór, orkiestrę kameralną i taśmę, 1968
Ratsumies (‘jeździec’), opera, libretto P. Haavikko, 1974
Punainen viiva (‘czerwona linia’), opera, libretto kompozytor wg I. Kianto, 1978
Kuningas lähtee Ranskaan (‘król jedzie do Francji’), opera, libretto P. Haavikko, 1983
Kullervo, opera, libretto kompozytor wg Kalewali oraz A. Kivi, 1988
Palatsi (‘pałac’), opera, libretto I. Dische i H.M. Enzensberger, 1993, z tego uwertura pt. At the Palace Gates, 1994
Kuningas Lear (‘król Lir’), opera, libretto kompozytor wg W. Szekspira, 1999
Hobbit, balet, libretto kompozytor, 2001
