Safona, Sapphō, Psapphō, *ok. 635 p.n.e., †ok. 560 p.n.e., grecka poetka z Mityleny na Lesbos. W latach 603–595 przebywała na Sycylii; sławna z nieszczęśliwej miłości do Faona. Kształciła dziewczęta z arystokratycznych rodzin w poezji, muzyce i tańcu. Wybitna przedstawicielka liryki eolskiej, tworzyła w różnych miarach metrycznych, m.in. własnej, zwanej później strofą saficką; pisała głównie pieśni miłosne, uroczyste, użytkowe (taneczne, weselne, pogrzebowe), hymny ku czci bogiń, bogów i muz (m.in. Hery, Afrodyty, Artemidy, Apolla); grała na lirze z szylkretu, a także na jej odmianach: tarze i barbitonie oraz na aulosie. Była bohaterką wielu utworów literackich (np. Owidiusza, G. Leopardiego, F. Grillparzera, M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej), a także muzycznych, m.in. oper A. Rejchy (1822), G. Paciniego (1840), Ch. Gounoda (1851). Kompozytorów inspirowały niekiedy liryki Safony (M. Stachowski Ody safickie, 1985) oraz teksty jej poświęcone (F. Nowowiejski, poemat Róże dla Safo, 1939).
Edycje: H. Rupé Sappho, Monachium 1944; M. Treu Sappho, Monachium 1954; Antologia liryki greckiej, oprac. W. Steffen, «Biblioteka Narodowa» seria II nr 92, Wrocław 1955; Safona. Pieśni, przekł. polski J. Brzostowska, Warszawa 1969.
Literatura: A. Weigall Sappho of Lesbos, Londyn 1932; W. Schadewaldt Sappho. Welt und Dichtung. Dasein in der Liebe, Poczdam 1940.
