Radulescu, Horatio

Radulescu [-l’esku] Horatio, *7 I 1942 Bukareszt, †25 IX 2008 Paryż, francuski kompozytor pochodzenia rumuńskiego. W latach 1960–61 i 1964–69 studiował w akademii muzycznej w Bukareszcie u głównych przedstawicieli ówczesnej awangardy rumuńskiej: T. Olaha (kompozycję), S. Niculescu (analizę muzyczną) i A. Stroe (instrumentacja), po uzyskaniu dyplomu przeniósł się do Paryża, w 1974 uzyskał obywatelstwo francuskie, w latach 1970–72 uczestniczył w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadcie oraz kursach L. Ferrariego i M. Kagela w Kolonii, w latach 1979–81 odbył staż w dziedzinie muzyki komputerowej i psychoakustyki w Institut de Recherche et de Coordination Acoustique/Musique (IRCAM) w Paryżu. W 1983 założył wspólnie z Arditti String Quartet, flecistą P.-Y. Artaudem i innymi zespół solistów European Lucero, w 1988 był stypendystą DAAD (Deutscher Akademischer Austauschdienst) w Berlinie, w latach 1989–90 w Villa Medici w Rzymie, w 1991 zorganizował w Paryżu Lucero Festival.

Radulescu był kompozytorem skrajnie radykalnym, kwestionującym zarówno tradycyjne formy muzyczne, jak i sam materiał dźwiękowy, oparty na stroju równomiernie temperowanym. Jego zdaniem dotychczasowe środki i techniki kompozytorskie wyczerpały się całkowicie i muszą być zastąpione nową zasadą formowania materii muzycznej, pojmowanej jako plazma dźwiękowa o strukturze alikwotowej, utrzymywana w ciągłym ruchu, w stanie jakby płynnym i nieustalonym. Kompozytorzy winni wykorzystywać „globalne źródła dźwięku”, obejmujące całość zjawisk akustycznych dostępnych percepcji słuchowej. Swoje koncepcje przedstawił Radulescu w pracy Sound Plasma. Music of the Future Sign (Monachium 1975).

Od 1969 Radulescu rozwijał swoją indywidualną odmianę muzyki spektralnej. Był kompozytorem nie liczącym się z możliwościami wykonawczymi, pisał utwory przeznaczone np. na duże, jednolite zespoły takich samych instrumentów (orkiestry fletów w Byzantine Prayer for Giacinto), niekiedy o znacznym czasie trwania. Swoisty rekord osiągnął w trwającym ok. 2 godzin utworze Wild Incantesimo dla 9 orkiestr, grających według projekcji na 19 ekranach materiału wykonawczego liczącego 4400 przeźroczy. Pomysły Radulescu wymagają nowych, niekonwencjonalnych form zapisu, niekiedy z użyciem kolorów. Radulescu dążył do nadania swej muzyce wymiaru i wydźwięku duchowo-religijnego i szuka źródeł inspiracji poza chrześcijaństwem, także w taoizmie i kosmologii. Programowe podteksty sygnalizuje tytułami, jak np. Everlasting Longings, … before the universe was bom…, a swoim „ikonom dźwiękowym” – są to ustawione pionowo fortepiany, na których gra się smyczkami lub złotymi grzebieniami – przypisuje funkcje magiczne. Radulescu wykorzystuje w szerokim zakresie scordaturę instrumentów smyczkowych, w sposób wręcz ekstremalny w „infinite to be cannot be infinite/infinite anti-be could be infinite (IV Kwartet smyczkowy): usytuowanemu centralnie kwartetowi prowadzącemu towarzyszy 8 kwartetów grających tylko na pustych strunach, przy czym każda z tych 128 strun jest inaczej nastrojona, co tworzy jakby falujący ocean dźwięków. Ich partie nagrane są na taśmie, a de facto zrealizowane komputerowo, bo osiągnięcie precyzji w zróżnicowanym przestrojeniu 32 instrumentów jest praktycznie niemożliwe. W ostatnich utworach, m.in. w koncercie fortepianowym The Quest Radulescu wykorzystuje rumuńskie melodie ludowe, głównie wąskozakresowe, wtapiając je w spektralny kontekst. Radulescu jest w swych wielu poczynaniach twórczych utopistą, opierającym swą filozofię artystyczną na podstawowym założeniu, że sztuka muzyczna winna być czymś całkowicie różnym od rzeczywistości.