Radovanović, Vladan

Radovanović [~w΄anowić] Vladan, *5 IX 1932 Belgrad, serbski kompozytor, teoretyk muzyki i artysta multimedialny podejmujący synestezyjne działania artystyczne (synthesic art). Studiował kompozycję u M. Živkovicia w konserwatorium w Belgradzie. Po ukończeniu studiów nauczał przedmiotów teoretycznych w Szkole Muzycznej im. K. Stankovicia w Belgradzie (1956–1971). W 1972 w tamtejszej rozgłośni radiowej założył Studio Elektroniczne, którym kierował do 1999 roku. W latach 2000–2012 na Uniwersytecie Sztuk w Belgradzie prowadził zajęcia z zakresu sztuk multimedialnych dla słuchaczy studiów podyplomowych. Odznaczony tytułem doktora honoris causa uniwersytetów w Columbus (Ohio, USA) i w Belgradzie (Serbia). Wraz z innymi artystami założył grupy „Mediala” (1958) i „SINTUM” (1993) oraz czasopismo „Rock” (1969).

Początki jego drogi twórczej (lata 50.), rozwijanej na gruncie różnorodnych sztuk – muzyki, plastyki, literatury i nowych mediów, związane są z kulturą odseparowanej od nurtów awangardowych Jugosławii. Tłumaczy to niezrozumienie ówczesnego środowiska dla nowatorskich pomysłów artystycznych, m.in. kompozycji hiperpolifonicznych, sztuki konceptualnej (Projects, 1954), minimalizmu (Chorales, 1955–1956), sztuki haptycznej (1956) i multimedialnej (1957). Od początku lat 60. zajmuje się muzyką elektroniczną realizując swe utwory i projekty w studiach muzyki eksperymentalnej w Warszawie, Paryżu, Utrechcie i Budapeszcie. Organizuje autorskie wystawy oraz działania performatywne w Belgradzie, Zagrzebiu, Amsterdamie, Gandawie, Ferrarze. Za kompozycje elektroniczne otrzymał liczne nagrody, m.in. w Belgradzie (1971, 1979, 1998), Bourges (1979) oraz tzw. radiowego Oscara – nagrodę G. Zafraniego na konkursie Prix Italia za Sphaeroön (1984).

Literatura: [praca zbiorowa:] Синтезијска уметност: Једномедијско и вишемедијско стваралаштво Владана Радовановића, 1947–2005, Kragujewiec 2005; J. Novak, Синтезијски доручак у купатилу – Владан Радовановић, Молитвени доручак под окриљем белог анђела, „Novi zvuk” 2005 nr 26, s. 95–99; K. Томашевић, Разговор с поводом: Иновативан и аутентичан стваралац – Владан Радовановић, „Muzikologija”  2017 nr 23, s. 287–302; I. Medić, The impossible avant-garde of Vladan Radovanović, „Muzikološki zbornik”, 2019 nr 55, s. 157–176; M.T. Maglov, Dream Master: Conversation with Vladan Radovanović, „INSAM: Journal of contemporary music, art and technology” 2020 nr 5, s. 9–18; Б. Јарић, Сакрално и космичко племе звука: Разговор с Владаном Радовановићем, композитором и вишемедијским ствараоцем, „Muzički talas” 2021 nr 27, s. 30–39; M. Milin, Music in Vladan Radovanović’s ‘art synthesis’ works, „Contemporary music review” 2021 nr 40, s. 545–569.