Prosnak Jan Stanisław, *12 VII 1904 Pabianice, †11 I 1987 Brwinów (k. Warszawy), polski muzykolog i filolog. Naukę muzyki rozpoczął w szkole muzycznej E. Bromirskiej w Pabianicach, gdzie jego ojciec, Juliusz, kierował Towarzystwem Śpiewaczym Lutnia i prowadził orkiestrę amatorską. W 1930 Prosnak ukończył filologię polską u J. Ujejskiego w Uniwersytecie Warszawskim, tamże odbywał w latach 1936–38 studia muzykologiczne u J. Pulikowskiego, które ukończył w 1948 u H. Feichta w Uniwersytecie Wrocławskim; uczył się gry fortepianie u Z. Drzewieckiego i uzyskał dyplom w zakresie kompozycji u K. Sikorskiego w Warszawie. W młodości uprawiał krytykę literacką oraz tłumaczył prace francuskie i niemieckie; w latach 1945–48 był członkiem Komisji Programowej Szkolnictwa Muzycznego Ministerstwa Kultury i Sztuki, w latach 1952–55 członkiem zarządów Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego i Towarzystwa im. Fryderyka Chopina; w latach 1935–39 oraz 1945–69 pracował jako redaktor w Polskim Radiu, a w latach 1953–58 adiunkt w Sekcji Muzyki Państwowego Instytutu Sztuki działającego przy Ministerstwie Kultury i Sztuki. Jego syn Antoni (*1933), muzykolog, był w latach 1959–66 sekretarzem redakcyjnym kwartalnika „Muzyka”, a córka Maria (*1938), polonistka, wieloletnim pracownikiem Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Brat Prosnaka, Karol, pianista (studia u E. Śmidowicza) i dyrygent, zajmował się też komponowaniem.
W centrum uwagi badawczej Prosnaka znajdowała się polska kultura muzyczna XVIII i XIX w.; szczególnie cenna jest jego książka Kultura muzyczna Warszawy XVIII wieku. Podstawę pracy naukowej Prosnaka stanowiły poszukiwania źródłowe w bibliotekach polskich i zagranicznych, toteż jego publikacje mają walor dokumentacyjny. Problematyką kultury muzycznej Prosnak zajmował się w aspekcie środowiska muzycznego Chopina i Moniuszki, teatru muzycznego, a zwłaszcza szkolnictwa muzycznego i znaczenia polskiej pieśni patriotycznej, w szczególności związanej z powstaniem styczniowym; dużą wartość informacyjną ma jego praca o kolekcjonerach muzycznych w Warszawie w latach 1840–1914. Niemal przez całe życie zajmował się także popularyzacją muzyki, publikując artykuły (często rocznicowe) w różnych czasopismach i opracowując audycje radiowe.
Literatura: J. Prosnak Wspomnienia o moim bracie [Karolu] i domu rodzinnym, „Życie Muzyczne” 1978 nr 6; D. Wasilewska Jan Prosnak (1904–1987), „Wychowanie Muzyczne w Szkole” 1987 nr 3.
Almanach Moniuszkowski 1872–1952, z W. Rudzińskim, Warszawa 1952
Kultura muzyczna Warszawy XVIII wieku i dodatek nutowy (zawierający utwory M. Kamieńskiego, J. Stefaniego i in.), Kraków 1955
S. Moniuszko, Kraków 1964, 2. wyd. 1969
Polihymnia ucząca. Wychowanie muzyczne w Polsce od średniowiecza do dni dzisiejszych, Warszawa 1976
Z dziejów szkolnictwa muzycznego w Polsce, „Kwartalnik Muzyczny”, Kraków 1948 nr 23, 24
K. Kurpiński jako teoretyk oraz Środowisko warszawskie w życiu F. Chopina, „Kwartalnik Muzyczny”, Kraków 1949 nr 25 oraz nr 28
Z zagadnień polskiego folkloru muzycznego, w: Księga pamiątkowa ku czci profesora Adolfa Chybińskiego, Kraków 1950
Ze studiów nad okresem berlińskim w twórczości Moniuszki, „Studia Muzykologiczne” t. 2, Kraków, 1953
Elementy berżeretki francuskiej, „sztajerka” i folkloru ukraińskiego w twórczości Chopina, The Book of the First International Musicological Congress, devoted to the Works of F. Chopin 16th–22nd February 1960, red. Z. Lissa, Warszawa 1963
Staropolskie bractwa muzyczne, «Z Dziejów Muzyki Polskiej», z. 14, Bydgoszcz 1969
Kolekcjonerstwo muzyczne w Warszawie w latach 1850–1914, w: Kultura muzyczna Warszawy drugiej połowy XIX wieku, red. A. Spóz, Warszawa 1980
Powstanie styczniowe w muzyce, w: Powstanie Styczniowe 1863–1864, red. S. Kalembka, Warszawa 1990
ok. 30 artykułów w „Muzyce”, m.in.:
Ze studiów nad Moniuszką. Środowisko wileńskie, 1952 nr 9/10
Z dziejów staropolskiego szkolnictwa muzycznego, 1955 nr 9/10
Zbiór Reyznera, 1959 nr 3
Krakowiaki z czasów Księstwa Warszawskiego, 1960 nr 3
Muzyka do tekstów M. Konopnickiej, 1961 nr 4
Powstanie styczniowe w muzyce 1863–1963, 1963 nr 1/2 (zawiera fotokopie oryginalnych wydań)
Szkolnictwo muzyczne w Polsce w czasach zaborów (1850–1914), 1963 nr 3,4
Nieznane muzykalia ze zbiorów sandomierskich i warszawskich, 1964 nr 1
Pieśń polska w okresie Sejmu Czteroletniego, 1966 nr 2
Opera polska w teatrach magnackich, 1966 nr 1
Nieznane listy radziwiłłowskiego kapelmistrza [D. Koernera z lat 1771–83], 1969 nr 4
Grodzieńska szkoła muzyczna w czasach A. Tyzenhausa, 1969 nr 2
Nieznane dokumenty M. Karłowicza, 1979 nr 1
***
ok. 10 artykułów w „Ruchu Muzycznym”, m.in. cykl Szkice o teatrze muzycznym polskiego Oświecenia, 1964 nr 15, 16, 18, 19
ok. 20 artykułów w „Wychowaniu Muzycznym w Szkole”, m.in. cykl Od Kościuszki do Kościuszkowców (200 lat pieśni żołnierskiej), 1968 nr 4, 5, 1969 nr 1–3 oraz Kompozytorzy naszych czasów, 1972–75 (11 sylwetek)
ok. 30 artykułów w „Życiu Śpiewaczym”, m.in.:
H. Kołłątaj – krzewiciel kultury muzycznej w Polsce, 1950 nr 10–12
Polsko-francuskie kontakty muzyczne, 1966 nr 1, 2
Z zagadnień muzycznych wokół H. Sienkiewicza, 1966 nr 7/8, 9
M. Konopnicka. Entuzjastka muzyki, 1968 nr 9
ponadto artykuły w „Poradniku Muzycznym”, „Przeglądzie Kulturalnym” i in. czasopismach, recenzje książek i wydań nutowych, omówienia programów koncertów Filharmonii Narodowej i Filharmonii Pomorskiej, komentarze do programów II i III Festiwalu Muzyki Polskiej w Bydgoszczy, hasła w Słowniku muzyków polskich, Polskim Słowniku Biograficznym i Encyklopedii Warszawy (Warszawa 1975)
wydania:
I. Komorowski Pieśni wybrane…, Kraków 1961
J. Pawłowski Symfonie, «Symfonie Polskie» z. 3, red. Z.M. Szweykowski, Kraków 1966
J.D. Holland Uwertura do baletu „Orfeusz i Eurydyka”, z T. Ochlewskim, «Florilegium Musicae Antique» XXXI, Kraków 1969
K. Pietrowski Benedictus sit Deus, «Źródła do Historii Muzyki Polskiej» XXII, red. Z.M. Szweykowski, Kraków 1973
