Profe, Ambrosius

Profe, Profius, Ambrosius, *12 II 1589 Wrocław, †27 XII 1661 Wrocław, niemiecki kompozytor, teoretyk i wydawca. Uczył się w gimnazjum św. Elżbiety we Wrocławiu, następnie od 1612 studiował teologię w Wittenberdze. Od III 1617 był nauczycielem w gimnazjum św. Elżbiety we Wrocławiu, a od X tegoż roku kantorem i nauczycielem w szkole w Jauer (obec. Jawor) na Śląsku. Na skutek rekatolizacji Jawora powrócił w 1629 do Wrocławia, gdzie do końca życia prowadził firmę handlową i w 1atach 1633–49 był organistą w kościele św. Elżbiety.

Po Profem pozostało kilka utworów 5–6-głosowych z basso continuo oraz niewielki podręcznik nauczania muzyki Compendium musicum, w którym proponował m.in. zastąpienie sylab solmizacyjnych nazwami literowymi. Największe znaczenie w historii muzyki ma działalność wydawnicza Profego. Upowszechnił on w Niemczech nieznaną dotąd współczesną religijną i świecką muzykę włoską. W 4-częściowej antologii Geistliche Concerten… oraz w Corollarium zebrał głównie północno-włoskie utwory różnych gatunków, w większości w nowym stylu (37 kompozytorów, m.in. C. Monteverdiego, A. Grandiego i G. Rovetty). W 50 ze 140 utworów Profe zastąpił oryginalne teksty nowymi, akceptowanymi przez protestantów. Cunis solennibus zawiera 31 pieśni na Boże Narodzenie do tekstów niemieckich i łacińskich (częściowo kontrafaktury, np. włoskich madrygałów M. Scacchiego). Opublikował również wybrane utwory H. Alberta oraz zbiór S. Scheidta. Prawdopodobnie zbierał i kopiował utwory kompozytorów działających w Polsce, jak wynika z listu Profego do M. Scacchiego umieszczonego w jego Iudicium Cribri musici (rękopis z ok. 1649).

Literatura: A. Adrio A. Profe (1589–1661) ab Herausgeber italienischer Musik seiner Zeit, w księdze pamiątkowej G. Fellerera, red. H. Hüschen, Ratyzbona 1962; W. Steude Wrocławski organista A. Profius (1589–1661) jako edytor i wydawca muzyki wokalnej XVII wieku, «Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej we Wrocławiu» nr 59, 1992; B. Przybyszewska-Jarmińska Ocalałe źródła do historii muzyki w Polsce XVII stulecia ze zbiorów dawnej Stadtbibliothek we Wrocławiu, „Muzyka” 1994 nr 2 oraz Recepcja repertuaru Kapeli Władysława IV Wazy w Europie Środkowej i Północnej w świetle „Iudicium Cribri musici” M. Scacchiego, „Barok” 1994 nr 2; K. Sponheim A. Profe’s Sacred Contrafacta of Monteverdi’s Madrigals, w: C. Monteverdi und die Folgen, red. S. Leopold i J. Steinheuer, Kassel 1998.