Power, Leonel

Power [p’a^uer], Powero, Polbero, Leonel, Lionel, Lyonel, Leonellus Anglicus, *przełom lat 70. i 80. XIV w., †5 VI 1445 Canterbury, angielski kompozytor i teoretyk muzyki. Wiadomości o życiu Powera są bardzo skąpe, brak też informacji o jego studiach. Wiadomo, że kierował chórem i zarządzał kaplicą domową na dworze brata króla Henryka V, Tomasza ks. Clarence, a po jego śmierci w 1421 był prawdopodobnie kierownikiem chóru na dworze Johna ks. Bedfordu. Od 1423 był członkiem bractwa Christ Church przy katedrze w Canterbury, gdzie w latach 1441–45 pełnił funkcję kierownika chóru i nauczyciela chłopców-chórzystów w tamtejszej kaplicy Matki Boskiej.

Power należy do najwybitniejszych obok J. Dunstable’a kompozytorów angielskich XV w. Jego utwory, pisane wyłącznie do tekstów religijnych, zachowały się głównie w rękopisach Old Hall i w kodeksach trydenckich, a także pojedynczo w innych źródłach angielskich i kontynentalnych (m.in. Aosta, Bolonia, Modena). Nie ustalono ani dokładnej liczby jego kompozycji ani ich chronologii. Obok 40 pewnych utworów, wśród których są kompozycje przypisywane dawniej Dunstable’owi i J. Benetowi, prawdopodobnie jego autorstwa jest jeszcze kilkanaście utworów zachowanych anonimowo lub przypisywanych innym twórcom.

Power jest uważany za jednego z pionierów cyklu mszalnego o jednolitym charakterze. Oprócz pełnych cyklów mszalnych pisał pary mszalne i pojedyncze części, najczęściej 3-, rzadziej 4- i 5-głosowe, wykazujące wpływy Dunstable’a i jego generacji. Wszystkie oparte są na chorałowym cantus firmus, przy czym melodia chorałowa występuje w całości w głosach górnych lub w tenorze (także jako twór wędrujący) albo jej części wykorzystywane są jako motywy czołowe (np. w parach mszalnych). W niektórych mszach i częściach mszalnych melodie chorałowe pojawiają się często w postaci dosłownej (msza Alma Redemptoris Mater), w innych (Missa sine nomine) i w większości motetów chorał traktowany jest na ogół swobodnie lub nawet bywa parafrazowany. Głosy wyższe (najczęściej w strukturach 4-głosowych) są bogato figurowane, z rozbudowaną rytmiką typową dla okresu ars nova i przeważnie w metrum dwudzielnym, niższe zaś, prowadzone w dłuższych wartościach, stanowiły ich podbudowę harmoniczną. Styl mszy i części mszalnych zachowanych w starszej części rękopisów Old Hall cechuje połączenie charakterystycznego dla muzyki angielskiej pełnego brzmienia z rozbudowaną rytmiką na wzór francuskiej ars nova (synkopacja) i prostotą ars subtilior. Utwory pochodzące z późniejszego okresu, głównie motety, wykazują wpływy stylu dyskantowego z częstym użyciem metrum trójdzielnego, wybijającym się głosem najwyższym i szerokim wykorzystaniem duetów (Regina celi). Można w nich również zaobserwować dążenie do homogeniczności struktury wielogłosowej. W mszy Alma Redemptoris Mater i niektórych częściach mszalnych pojawia się izorytmia we wszystkich głosach. Power stosował również sekwencyjność w budowie melodii (Mater ora filium) oraz fragmenty imitacyjne (Credo z mszy Alma Redemptoris Mater). Niektóre utwory (motet Quam pulchra es) cechuje dbałość o właściwą deklamację tekstu. Traktat muzyczny Powera, przeznaczony dla uczniów jako pomoc dydaktyczna, dotyczy przede wszystkim discantu i reguł jego budowy.

Literatura: M. Bukofzer Geschichte des englischen Diskants und des Fauxbourdons nach den theoretischen Quellen, Strasburg 1936, przedr. Baden-Baden 1973; T. Georgiades Englische Diskanttraktate aus der ersten Hälfte des 15. Jahrhunderts, Monachium 1937; F.L. Harrison Music in Medieval Britain, Londyn 1958, 2. wyd. 1963; S.W. Kenney „Englischer Diskant” and Discant in England, „The Musical Quarterly” XLV, 1959; E. Sparks Cantus firmus in Mass and Motets, Berkeley 1963; A. Hughes Mensuration and Proportion in Early 15th Century English Music, „Acta Musicologica” XXXVI–XXXVII, 1964–65; Ch. Hamm The Motets of L. Power, w: Studies in Music History, ks. pam. O. Strunka, red. H. Powers, Princeton 1968; R. Bowers Some Observations on the Life and Career of L. Power, „Proceedings of the Royal Musical Association” CII 1975/76; A.M. Seaman The Music of Oxford, Bodleian Library, Ms Lincoln College Latin 89. A Postscript, „Royal Musical Association Research Chronicle” XIV, 1978.