logotypes-ue_ENG

Perrot, Jules

Biogram, balety i literatura

Perrot [perˊo] Jules Joseph, *18 VIII 1810 Lyon, †24 VIII 1892 Paramé, francuski tancerz i choreograf. Tańca uczył się w Paryżu pod kierunkiem A. Vestrisa. W latach 1823–29 występował w teatrach bulwarowych w Paryżu, wykonując role groteskowe. W 1830 był pierwszym solistą w King’s Theatre w Londynie, w latach 1830–33 występował w Operze w Paryżu, partnerując M. Taglioni, w 1834 – w Londynie i Neapolu, gdzie poznał C. Grisi, którą później poślubił; wspólnie występowali w Monachium, Wiedniu (La nymphe et le papillon), Mediolanie, Lyonie, Paryżu (Zingaro), Petersburgu. W 1841 odbyła się w Operze w Paryżu premiera baletu Giselle, w którym Perrot opracował tańce przeznaczone dla Grisi. W 1842 wystawił Giselle w Londynie; tamże w latach 1843–48 był baletmistrzem Her Majesty’s Theatre, podjąwszy stałą współpracę z kompozytorem C. Pugnim, tworzył liczne balety, dorywczo współpracował z La Scalą w Mediolanie. W latach 1849–58 był tancerzem i baletmistrzem w Petersburgu, gdzie wznowił kilka swoich znanych baletów: Esmeralda (1848), Katarina, docz razboinika (1849), Pitomica fieji (1850), Najada i ribak (1851), nawiązujący do wcześniejszego baletu Ondine, i wystawiał nowe kompozycje taneczne. W 1861 wrócił do Paryża, w 1871 prowadził zajęcia dydaktyczne w Operze; E. Degas przedstawił go wraz z uczniami na obrazie Klasa tańca (1873). Perrot zyskał europejską sławę jako tancerz i choreograf; miał twórcze podejście do baletu, toteż w ciągu lat modyfikował swą choreografię, np. w 1847 wystawił w Mediolanie Catarinę z muzyką dopisaną przez G. Bajettiego, a w Londynie z fragmentami Odetty stworzył divertissement Les éléments, w Petersburgu w 1858 przedstawił nową wersję Eoline, wprowadził na scenę balet J. Maziliera Le corsaire (muz. A. Adam), wzbogacając go nowymi tańcami z muzyką C. Pugniego. Zmarł w swojej willi w Paramé, pochowany jest na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu.

Perrot był jednym z najwybitniejszych choreografów okresu romantyzmu, stworzył model baletu romantycznego, który stał się wzorem dla następnych generacji. Inspirację czerpał z dzieł V. Hugo (Esmeralda), J.W. Goethego (Faust), Th. Moore’a (Lalla Rookh); w swych baletach kładł nacisk na wątek dramatyczny, podporządkowując ściśle taniec treści libretta, przywiązywał wagę do indywidualizacji postaci i charakterystyki sytuacji scenicznych; łączył ruch taneczny z pantomimą, którą preferował jako środek wyrazu dramatycznego, doskonale komponował sceny zespołowe. Jako tancerz pozostawał nieco w cieniu sławnych primabalerin, jednak kreując główne role w swych baletach był wysoko ceniony przez współczesnych. Szczególne powodzenie miały jego typowo romantyczne balety o tematyce miłosnej (Esmeralda, Catarina), niekiedy przepojone fantastyką (Giselle, Ondine); rewelacją stało się wykonanie divertissement Pas de quatre, w którym wystąpiły 4 najsławniejsze wówczas baleriny: M. Taglioni, C. Grisi, L. Grahn i F. Cerrito, dając wirtuozowski popis swych umiejętności.

Literatura: C.W. Beaumont The Ballet Called Giselle, Londyn 1944; W. Krasowska Russkij baletnyj tieatr ot wozniknowienija do sieriediny XIX wieka, Leningrad 1958; I. Guest The Romantic Ballet in Paris, Londyn 1966, wyd. pol. Balet romantyczny w Paryżu, tłum. A. Kreczmar, Warszawa 1972; I. Guest Jules Perrot. Master of the Romantic Ballet, Londyn 1984.

Balety

La nymphe et le papillon, Wiedeń 1836

Zingaro, muz. U. Fortune, Paryż 1840

Giselle, z J. Corallim, muz. A. Adam, Paryż 1841

Alma ou la fille de feu, z A. Deshayesem, muz. M. Costa, Londyn 1842

Lalla Rookh ou la Rose de Lahore, muz. C. Pugni i F. David, Londyn 1846

Odetta o la demenza di Carlo VI re di Francia, muz. J. Panizza, G. Bajetti, G.B. Croft, Mediolan 1847

Les éléments, muz. G. Bajetti, Londyn 1847

Faust, muz. G. Panizza, G. Bajetti, M. Costa, Mediolan 1848

La filleule des fées, muz. A. Adam i Saint-Julien, Paryż 1849

wyst. w Londynie z muz. C. Pugniego:

Ondine ou la naïade 1843

La Esmeralda 1844

Eoline ou la dryade 1845

Pas de quatre 1845

Catarina ou la fille du bandit 1846

Le jugement de Pâris 1846

Les quatre saisons 1849

wyst. w Petersburgu z muz. C. Pugniego:

Le Angustie ou les tribulations dun maître de ballet 1851

La guerre des femmes ou les Amazones du XIXe siècle 1852

Gazelda ou les Tziganes 1853

Markobomba 1854

Armide 1855

La débutante 1856