Nitrowski, Jerzy

Nitrowski, Nitrofsky, Nietrowski, Nidrowski, Witrowski Jerzy, *ok. 1605, †po 1673 prawdopod. Gdańsk, polski budowniczy organów. Niewykluczone, że pochodził z Nitry na Słowacji. Przypuszczalnie był czeladnikiem J. Hummla i po jego śmierci (1628) podpisał z prowizorami kościelnymi umowy na wykończenie jego instrumentów: w latach 1630–32 budował organy w kościele św. Andrzeja w Olkuszu i św. Jakuba w Lewoczy, w 1638–41 w kościele Najświętszej Marii Panny w Krakowie. Od 1649 do 1661 działał w Gdańsku: remont i rozbudowa organów w kościele św. Katarzyny (1649–50), budowa organów w kościele św. Anny (1650), remont dużych organów w kościele Najświętszej Marii Panny (1652), w kościele św. Jana (1653), remont i rozbudowa organów w kościele św. Bartłomieja (1658–60), budowa organów chórowych w kościele św. Bartłomieja (1661). Ok. 1654 podpisał umowę na budowę organów w kościele katedralnym w Gnieźnie, którą zrealizował w latach 1659–61 (organy rozebrano w 1912). W latach 1663–71 przebywał w Chojnicach. W latach 1664–67 zbudował nowe organy w katedrze w Poznaniu (zniszczone w pożarze 1772). W Poznaniu i Gnieźnie współpracował z synem Andrzejem. Remontował także organy w kaplicy św. Reinholda kościoła Najświętszej Marii Panny w Gdańsku (1672) oraz duże organy w tymże kościele (1672–73, z synem Andrzejem i J.B. Heldem). Stosował skrzydła malowane zamykające prospekt.

Nitrowscy należeli do najwybitniejszych organmistrzów XVII w. w Polsce. Byli twórcami tzw. gdańskiej szkoły organmistrzowskiej. Wytworzyli własny styl, będący syntezą szkoły włoskiej i północnoniemieckiej. Charakterystyczną cechą ich instrumentów są 2 piszczałki basowe (efekt tympani) umieszczane na filarach kościołów (Olkusz, Frombork, Pelplin, Kraków, Gdańsk).

Literatura: J. Gołos Polskie organy i muzyka organowa, Warszawa 1972, tłum. angielskie The Polish Organ, Warszawa 1992; A. Jazdon Polskie budownictwo organowe w XVII wieku na przykładzie działalności rodziny Nitrowskich, praca magisterska, maszynopis Biblioteka UAM, 1981; W. Renkewitz, J. Janca Geschichte der Orgelbaukunst in Ost- und Westpreussen von 1333 bis 1944, t. 1, Würzburg 1984; E. Smulikowska Prospekty organowe w dawnej Polsce, Wrocław 1989.