Nitrowski, Andrzej

Nitrowski, Nitrofsky, Nietrowski, Nidrowski, Witrowski Andrzej, *ok. 1640, †po 27 III 1698, polski budowniczy organów, syn Jerzego. Budowy organów uczył się przypuszczalnie u ojca, z którym współpracował w Gnieźnie (1662), Poznaniu (1667) i Gdańsku (1672–73). Po śmierci ojca działał głównie na Pomorzu: budowa organów w Stegnach (1678), w kościele katolickim w Pieniężnie (1679), w Leszkowym (1681), remont organów w kościele Najświętszej Marii Panny w Elblągu (1682), w kaplicy św. Reinholda w kościele Najświętszej Marii Panny w Gdańsku (1683, z bratem Danielem), budowa organów w Steblewie (1684), prawdopodobnie remont 2 instrumentów w kościele św. Jana w Gdańsku (1687–88, z bratem Danielem), remont organów w kościele ewangelickim na Helu (1689). W 1694 podpisał umowę na budowę nowych organów w katedrze w Sandomierzu. Z nieznanych powodów nie dokończył budowy. Instrument ukończył M. Brandt w 1698. Organy te były bardzo znane także w Europie i zostały wielokrotnie opisane ze względu na swoją jakość, wielkość i oryginalne nazwy głosów.

Nitrowscy należeli do najwybitniejszych organmistrzów XVII w. w Polsce. Byli twórcami tzw. gdańskiej szkoły organmistrzowskiej. Wytworzyli własny styl, będący syntezą szkoły włoskiej i północnoniemieckiej. Charakterystyczną cechą ich instrumentów są 2 piszczałki basowe (efekt tympani) umieszczane na filarach kościołów (Olkusz, Frombork, Pelplin, Kraków, Gdańsk).

Literatura: J. Gołos Polskie organy i muzyka organowa, Warszawa 1972, tłum. angielskie The Polish Organ, Warszawa 1992; A. Jazdon Polskie budownictwo organowe w XVII wieku na przykładzie działalności rodziny Nitrowskich, praca magisterska, maszynopis Biblioteka UAM, 1981; W. Renkewitz, J. Janca Geschichte der Orgelbaukunst in Ost- und Westpreussen von 1333 bis 1944, t. 1, Würzburg 1984; E. Smulikowska Prospekty organowe w dawnej Polsce, Wrocław 1989.