Negri, Cesare de’

Negri Cesare de’, zw. Il Trombone, *ok. 1535 Mediolan, †po 1604 Mediolan (?), włoski choreograf i teoretyk tańca. Kształcił się u P. Diobona w Mediolanie, tam też pozostawał w służbie hiszpańskich możnowładców. W latach 1555–1600 uczestniczył w ważnych wydarzeniach publicznych, m.in. w Cremonie z okazji przybycia króla Henryka Walezego z Polski. Uczniami Negriego było wielu wybitnych choreografów, m.in. działający później w Wiedniu C. Beccaria.

Negri jest autorem traktatu Le gratie d’amore (Mediolan 1602, pt. Nuove inventioni di balli, 2. wyd. Mediolan 1604), dedykowanego Filipowi III Hiszpańskiemu, władcy Mediolanu; traktat ten należy do najważniejszych źródeł do historii tańca renesansowego i daje wszechstronny pogląd na temat tańca towarzyskiego i scenicznego, kunsztownie opracowanego pod względem choreografii, a także muzyki tanecznej 2. poł. XVI w. Zawiera szczegółowe opisy procesji alegorycznych z tańcami i muzyką (z wskazówkami odnośnie do instrumentacji), świadczy o rozprzestrzenianiu się tańców włoskich na dworach europejskich i istnieniu wybitnie uzdolnionych profesjonalnych tancerzy, dostarcza cennych informacji o ich życiu i działalności.

Le gratie d’amore obejmuje trzy części. Pierwsza zawiera szczegóły biograficzne dotyczące samego autora, a także listę włoskich mistrzów tańca działających w 2. poł. stulecia, w tym nauczycieli, kolegów (m.in. F. Caroso) i uczniów Negriego. Druga określa reguły kroków tanecznych i ich kombinacji, stosowanych w improwizowanych wariacjach galiardy i wymagających wysokich umiejętności. Na podstawie traktatu Negriego trudno określić ścisłą zależność między tańcem improwizowanym a improwizowanymi wariacjami muzycznymi, Negri nie notował bowiem precyzyjnie korelacji kroków tanecznych z muzyką, podawał jedynie liczbę kroków przypadających w określonych miarach muzycznych, dawał więc sugestie odnośnie do tempa tańca, uwarunkowanego jednak walorami indywidualnymi tancerza. Trzecią część Le gratie d’amore stanowią instrukcje realizacji 43 tańców (balletti, balli, brandi i in.) z muzyką zapisaną tabulaturowo i menzuralnie. Reguły kroków proponowane przez Negriego, a zaczerpnięte z Il ballarino Carosa (wyd. Wenecja 1581), zostały uzupełnione opisem własnych układów choreograficznych. Wiele z nich jest bardziej skomplikowanych niż układy proponowane przez Th. Arbeau (Orchésographie, Langres 1588) i Carosa; są wśród nich liczne tańce z figurami dla dwu par, nieopisywane gdzie indziej, oraz kilka dla czterech par, wzorowanych m.in. na ludowych tańcach angielskich. W muzyce do tańców wykorzystane zostały elementy popularnych wówczas kompozycji (w tym utworów wokalnych, m.in. G.G. Gastoldiego), zestawianych i adaptowanych do celów choreograficznych; niektóre kompozycje stanowią wspólny dla wielu tańców materiał muzyczny, poddany przekształceniom menzuralnym i zaopatrzony w instrukcje o sposobie powtarzania poszczególnych odcinków, co odzwierciedla ówczesną praktykę wykonawczą, a w przypadku muzyki tanecznej przeznaczonej do wykonania scenicznego jest przykładem wykorzystywania tańców w balli scenicznych przez kompozytorów późnego renesansu i wczesnego baroku (m.in. C. Monteverdiego w Introdutione al ballo. Volgendo, wyd. w 8. księgach madrygałów, Wenecja 1638).

Literatura: C. Sachs Eine Weltgeschichte des Tanzes, Berlin 1933, tłum. ang. 1938, przedr. 1963; M. Dolmetsch Dances of Spain and Italy from 1400 to 1600, Londyn 1954, przedr. 1975; F. Reyna Des origines du ballet, Paryż 1955, tłum. ang. 1965; P. Aldrich Rhythm in Seventeenth-Century Italian Monody, Nowy Jork 1966; J. Sutton Reconstruction of 16th-Century Dance, „Commitee on Research in Dance” II, 1970.